Tijdens herkomstonderzoek naar koloniale objecten uit de collectie van keizer Willem II van Duitsland deed conservator Cornelis van der Bas van museum Huis Doorn een opmerkelijke ontdekking. Achter een gouden doosje dat al tijden in de Rookkamer van het museum te zien is, blijkt een bijzondere geschiedenis schuil te gaan.
Het doosje (HuD 01896), afkomstig uit de voormalige Duitse kolonie Zuidwest-Afrika (het huidige Namibië), vertelt het verhaal van het belang van de kolonie voor Duitsland. Het object is ingelegd met de eerste diamanten die daar begin 20e eeuw zijn aangetroffen.
De vondst van de diamantvelden bleek van grote betekenis voor de economie van de oosterburen. Bernhard Dernburg (1865 – 1937), toenmalig staatssecretaris voor koloniale zaken in Duitsland, kreeg het doosje in 1908 mee als cadeau voor keizer Wilhelm II (1859 – 1941).
Gouden doosje ingelegd met diamanten
Het deksel van het doosje is ingelegd met diamanten die het sterrenbeeld van de kleine beer op het Zuidelijk halfrond vormen. Rond het sterrenbeeld is de tekst JULI 1908, DEUTSCH-SÜD-WEST ingegraveerd.
In het doosje zaten oorspronkelijk twintig diamanten, verwijzend naar het aantal regeringsjaren van de keizer in 1908. Het doosje bevindt zich in een grotere gouden doos met de gekroonde initialen van Wilhelm II. De losse diamanten zijn niet meer aanwezig.
Dernburg behoorde tot de vertrouwelingen van de keizer. In tegenstelling tot andere hooggeplaatste Duitse koloniale politici – die er zelf nooit waren geweest – reisde hij naar de overzeese gebieden van het keizerrijk. Dernburg wilde zijn beleid baseren op eigen ervaringen. Daarom ging hij eerst naar Duits Oost-Afrika (1907) en een jaar later naar Duits Zuidwest-Afrika.
Geschenk vakvereniging diamantzoekers
Op zijn reizen werd Dernburg vergezeld door een delegatie ambtenaren, militairen, journalisten en economen, onder wie de beroemde en later vermoorde politicus Walter Rathenau (1867 – 1922).
Op 25 juli 1908 deed hij de net ontdekte diamantvelden in Duits Zuidwest-Afrika aan. Aan het eind van zijn bezoek kreeg de staatssecretaris het doosje van de vakvereniging van diamantzoekers met het verzoek het aan de keizer te geven.
Museum Huis Doorn
Huis Doorn is het voormalige ballingsoord van Wilhelm II en plaats van herinnering Eerste Wereldoorlog. In 1918 vluchtte de Duitse keizer naar het neutrale Nederland en woonde daar tot zijn dood in 1941.
De inrichting van het museum verkeert nog in authentieke staat en geeft samen met de kunstcollectie een fraai beeld van de Europese hofcultuur. De garage van Wilhelm II is verbouwd tot tentoonstellingspaviljoen en uitgebreid met een glazen aanbouw. In de voormalige garage wordt aan de hand van vijf thema’s ingegaan op de Nederlandse neutraliteit tijdens de Eerste Wereldoorlog.
In het poortgebouw is het Eerste Wereldoorlog kenniscentrum gevestigd. Het centrum biedt plaats aan de historische bibliotheek van de laatste Duitse keizer en de Eerste Wereldoorlog bibliotheek van Museum Huis Doorn.
Tentoonstelling
Het gouden doosje is in Huis Doorn te zien in de tentoonstelling Het koloniale wereldbeeld van de keizer die tot 3 november loopt.
Foto: Het gouden doosje dat keizer Wilhelm II via Bernhard Dernburg in 1908 uit Duits Zuidwest-Afrika als geschenk kreeg (collectie Museum Huis Doorn ).