Het boekenmagazijn van de KB wordt volgens de plannen de ‘schatkamer’ van de nationale bibliotheek van Nederland. Het voorlopig ontwerp geeft een beeld van het magazijn zoals opdrachtgever het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) dat naar verwachting in 2026 op de grens van de gemeente Delft en Midden-Delfland oplevert.
Het ontwerp van architectenbureau Office Winhov verwijst naar de boeken die opgeslagen zullen worden in het magazijn. “De inspiratie voor het ontwerp is een opengeslagen boek en dat beeld zie je terug als een welving in de gevel. Het reliëf is gebaseerd op het hiëroglyfisch schrift. Het zijn geen leesbare letters, maar de tekens zijn geïnspireerd op de naam ‘Nationale Bibliotheek”, verklaart projectmanager Lisanne Viergever van het RVB.
Stille buur
Het boekenmagazijn verrijst op bedrijventerrein Harnaschpolder. Viergever: “We hebben de omwonenden op een bijeenkomst in maart twee renders (afbeeldingen) laten zien. Het gebied was eerst polder, maar tien jaar geleden zijn er een woonwijk en een bedrijventerrein ontwikkeld. De toekomstige buren waren positief over het kwalitatief hoogwaardige gebouw, een echt cultuurgebouw. Het magazijn is een stille buur, heel wat anders dan een distributiecentrum waar vrachtauto’s af en aan rijden”.
Zodra de collectie is verhuisd, koerst tweemaal daags een busje naar het magazijn om opgevraagde materialen te halen of weer terug te brengen. In totaal is in het magazijn, dat op de groei van de verzameling wordt gebouwd, plek voor zes miljoen boeken, kranten, tijdschriften en bijzondere uitgaven. In het centrum van Den Haag waar de KB is gehuisvest was geen plek voor een nieuw magazijn, daarom is er gekozen voor een locatie buiten de stad.
Beton
Het magazijn krijgt dikke betonnen muren die de gebruikelijke klimaatinstallaties van een boekenmagazijn overbodig maken. Onderzoek heeft volgens Viergever uitgewezen dat boeken tegen temperatuurveranderingen kunnen.
“Als die veranderingen maar geleidelijk gaan en de luchtvochtigheid stabiel blijft. Met dikke muren krijg je een binnenklimaat dat meebeweegt met de temperatuur van de seizoenen. Vergelijk het met een oude kerk in de zomer. Buiten kan het warm zijn, maar binnen is het koel. De muren zijn zo dik dat het een tijd duurt voor ze helemaal zijn opgewarmd. Binnen staan de boeken twee meter boven het maaiveld. Bij een dijkbreuk weten we zeker dat de boeken droog blijven. Belangrijk, want boeken en water is geen goede combinatie. Als boeken nat worden, lopen ze onomkeerbare schade op”.
In het gebouw moet het, om de collectie te beschermen, zuurstofarm zijn en blijven. Voor het beheer komen de medewerkers daarom niet in het magazijn, dat is het domein van robotkarretjes. De medewerkers laden de items in containers, het karretje gaat vervolgens met de containers door een sluis en brengt ze naar een metershoge stellingkast. Als er boeken, kranten of tijdschriften worden aangevraagd, haalt het karretje de benodigde container uit het magazijn. In totaal passen er straks 223.000 containers in het magazijn.
Duurzaamheid
“Beton staat niet bekend als duurzaam, maar de berekening valt anders uit als het gebouw er zeker honderd jaar staat en er niet om de vijftien jaar hoeft te worden gerenoveerd”, zegt Viergever.
“Renovatie veroorzaakt ook CO2-uitstoot. Over een periode van 100 jaar is beton dus wel duurzaam. Beton is ook goed voor de veiligheid van de collectie. We willen in het magazijn zo min mogelijk impact van mensen om de boeken in optimale conditie te houden. We willen niet dat er telkens gevelonderhoud gedaan moet worden; we willen geen verstoringen”.
Na het voltooien van het voorlopig ontwerp is de volgende stap de uitwerking van het technisch ontwerp. Denk aan berekeningen voor constructies en installaties. Dat ontwerp is in april gegund aan Buro Happold in samenwerking met Office Winhov. Volgend jaar volgt de aanbesteding voor de daadwerkelijke bouw.
Foto: Artist impression van het boekenmagazijn voor de KB, zoals dat naar verwachting in 2026 op een bedrijvenrerrein op de grens van de gemeente Delft en Midden-Delfland wordt opgeleverd (beeld RVB/Office Winhov).