De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft met het programma Maritiem Erfgoed Internationaal in de periode 2017 – 2021 een stevige basis gelegd voor maritiem erfgoedbeheer. Kortgeleden is het eindrapport verschenen waarin het opgezette beleid, activiteiten en resultaten zijn beschreven.
Het programma had als doel om, in samenwerking met partners, onder meer effectief beheer van Nederlandse scheepswrakken in buitenlandse wateren op te zetten en uit te voeren. Verder om de opgedane data en kennis beschikbaar te maken voor anderen, en om begrip te kweken voor het verleden en ruimte te scheppen voor verwondering.
Ruim 1.600 wrakken
De noodzaak voor internationaal beleid en uitvoering is de grote hoeveelheid Nederlandse scheepswrakken die over de wereld verspreid liggen. Dat zijn er voor zover bekend ruim 1.600, zo blijkt uit een recente wrakkentelling.
Dit maritiem erfgoed kenmerkt onze cultuur en geschiedenis en is onderdeel van onze nationale identiteit. Met maritiem archeologisch en cultuurhistorisch onderzoek komen naast tastbare resten ook verhalen boven water. Dat levert waardevolle kennis en belangrijke inzichten op over momenten in de vaderlandse geschiedenis. De informatie die nu wordt verzameld, geeft input voor het debat over het verleden en actuele thema’s in het heden.
Zonder verantwoord beheer verdwijnen de wrakken. Waardevol maritiem erfgoed moet daarom actief worden bewaard voor huidige en toekomstige generaties, vindt de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). Daar zorgde het programma Maritiem Erfgoed Internationaal voor. Het beleid en de werkzaamheden worden inmiddels voortgezet binnen de reguliere taken van de dienst.
Resultaten in het kort
In het programma zijn vindplaatsen in kaart gebracht en onderzocht, zijn keuzes gemaakt over beheer en bescherming, en is kennis ontsloten en uitgewisseld. Daarbij werkte het programma intensief samen met overheden van kuststaten, internationale organisaties, ambassades, maritiem archeologen, duikers en vrijwilligers.
Zonder deze samenwerking is verantwoorde en duurzame zorg van Nederlands maritiem erfgoed wereldwijd volgens de RCE niet mogelijk. Ontwikkelingen als 3D-visualisatie en methoden als oral history brengen de maritieme geschiedenis en de wrakken op de zeebodem tot leven. Maritiem-erfgoedbeheer gebruikt dankzij het programma nieuwe technieken als forensic marking om scheepswrakken onder water te beschermen.
Blijvend in ontwikkeling
Als wetenschap blijft maritieme archeologie in ontwikkeling. Daarom blijft training en opleiding samen met hogescholen en universiteiten hoge prioriteit houden.
De RCE wil een betrouwbare kennispartner zijn, die uitwisseling van kennis en ervaring stimuleert en expertise verbindt met een luisterend oor. De gegevens in de Maritime Stepping Stones (MaSS)-database van wrakken zijn dan ook voor iedereen toegankelijk, en eind vorig jaar zijn verschillende protocollen gepubliceerd die ondersteunen in het maken van keuzes bij maritiem erfgoedbeheer.
Het eindrapport is te downloaden via de pagina Publicaties.
Foto: Duikers onderzoeken scheepsresten in Cuba die mogelijk een relatie hebben met de vloot van Admiraal Cornelis Jol, waarvan verschillende schepen tijdens een storm in 1640 vergingen (foto Martijn Manders).