De wandelroute in de Vlaamse provincie Antwerpen Steenbakkerstunnels herontdekt, in 2021 verkozen tot Wandeling van het Jaar, heeft een volledig nieuwe brochure. Deze gidst de liefhebber langs twintig historische steenbakkerstunneltjes in de gemeenten Niel, Boom en Rumst.
“Van het steenbakkerserfgoed bleven de tunnels lange tijd het minst zichtbaar. Maar sinds de wandeling is dat veranderd. De route is bij Toerisme Rupelstreek zelfs een waar succesnummer. We zijn blij dat zoveel mensen de steenbakkerstunneltjes herontdekt hebben. Na enkele herdrukken is de brochure helemaal aangepast, met meer tunnels, meer achtergrondinformatie en een nieuwe, heldere aanduiding van de knooppuntenroute bij de tekst”, zegt gedeputeerde Mireille Colson (Toerisme).
53 tunnels teruggevonden
Volgens haar collega Luk Lemmens (gebiedsprogramma Rupelstreek) zijn sommige tunnels, sinds ze in onbruik zijn geraakt, opgevuld met aarde en zijn andere overwoekerd met struikgewas of verdwenen ze achter constructies.
“In 2017 zijn we binnen het gebiedsprogramma Rupelstreek op zoek gegaan naar wat er nog van de steenbakkerstunnels overbleef. Met de werkgroep Steenbakkerstunnels hebben we er intussen 53 teruggevonden. Een groot succes. Intussen zijn we volop bezig om deze tunnels en hun geschiedenis in ere te herstellen”, aldus Lemmens.
“Zo is de tunnelingang bij Natuur.huis De Paardenstal in Niel blootgelegd en opnieuw opgemetseld. In Walenhoek herstellen we een tunnel onder de spoorlijn, zodat wandelaars en dieren kunnen doorsteken richting het wetenschapspark. En met deze wandelbrochure nodigen we iedereen uit om het verhaal van de tunnels zelf te gaan herontdekken”.
Gekend om baksteenindustrie
De Rupelstreek is al eeuwenlang gekend om haar baksteenindustrie. Om niet steeds met een zware lading de hellingen op en af te moeten, hebben de arbeiders in de 19e en 20e eeuw doorgangen tussen de kleiputten gebouwd. Die steenbakkerstunnels liepen onder hoofdwegen en spoorlijnen door. Na verloop van tijd vormden de tunneltjes een heel verbindingsnetwerk tussen de steenbakkerijen langs de Rupeloever en de verder afgelegen kleiputten.
Inventarisatie, renovatie en herwaardering
Eind vorige eeuw liep de baksteennijverheid in de regio sterk terug en rond 1988 geraakte de laatste steenbakkerstunnel op een steenbakkerij in onbruik.
In tegenstelling tot de opvallende schoorstenen, de lange rijen droogloodsen en de indrukwekkende ringovens, zijn de Rupelse steenbakkerstunnels grotendeels uit het zicht en uit het geheugen verdwenen. Sinds 2017 is de werkgroep Steenbakkerstunnels bezig met de inventarisatie, renovatie en herwaardering van dit uitzonderlijke stukje geschiedenis.
Foto: Gedeputeerden Mireille Colson en Luk Lemmens in Tunnel 30, een van de twintig historische steenbakkerstunneltjes langs de wandelroute ‘Steenbakkerstunnels herontdekt’ (foto provincie Antwerpen).