Gent City Cemetery, de begraafplaats van de Commonwealth War Graves Commission waar oorlogsslachtoffers van de Eerste Wereldoorlog rusten, ligt in Vlaanderen te midden van de Westerbegraafplaats in hartje Gent.
De begraafplaatsen, te herkennen aan perfect onderhouden graspartijen en rijkelijk gekleurde bloemenborders, contrasteren tegen de witte Portland natuurstenen grafstenen.
Op de Gent City Cementry liggen vanaf 1917 slachtoffers begraven die het leven lieten tijdens de Eerste en later ook de Tweede Wereldoorlog. De Commonwealth War Graves Commission (toen nog Imperial War Graves Commision) bedacht ruim 100 jaar geleden een pienter systeem om de grafstenen zo te plaatsen dat ze er een eeuw later nog steeds onaangeroerd uitzien. De onlangs voltooide restauratie onthult dat geheim.
Emotionele boodschappen
Onderaan de kenmerkende grafstenen staan emotionele boodschappen van nabestaanden. Bij periodieke inspectie bleek dat die boodschappen door verzakking onder het aardoppervlak dreigden te verdwijnen.
Reden waarom de Commonwealth War Graves Commission afgelopen maand een grote restauratie liet uitvoeren om de grafstenen volgens de eigen standaard terug te plaatsen. De bovenkant van een CWGC-grafsteen staat precies 81,3 centimeter boven de grond, de plantenborder ervoor is 40 tot 45 centimeter breed.
Geen ijzeren wapening
Onder de witte Portland grafstenen en aangeplante borders bevinden zich complete betonstructuren die de grafstenen normaliter op hun plaats houden.
Onderzoek op het Gent City Cemetery wees uit, dat de grafstenen verzakt zijn door het stukgaan van de essentiële fundering. Dit omdat bij de bouw van de begraafplaats kort na de Eerste Wereldoorlog geen ijzeren wapening aan de funderingsbalken is toegevoegd.
Als nieuwe fundering voor de originele grafstenen zijn daarom onlangs tweeëndertig speciaal voor het CWGC ontwikkelde prefab betonbalken van drie meter per stuk geleverd. Ditmaal met correcte stalen versteviging.
Hoogste prioriteit was de juiste registratie van elk graf. Voordat de oude funderingen werden uitgebroken, is daarom een minutieuze lasermeting gedaan en is de exacte graflocatie vastgelegd.
Dat was temeer belangrijk, omdat een originele grafsteen van de Commonwealth War Graves Commission zoals die meer dan een eeuw geleden met de hand werd uitgehouwen, wordt herkend aan zijn geverfde markeringen onderaan. Die zijn echter slechts zeer uitzonderlijk te bezichtigen, aangezien ze normaal gezien onder de aarde schuil gaan.
Een voor een
Voor de restauratie zijn achtentachtig grafstenen met behulp van betonslijpschijven en breekhamers een voor een voorzichtig weggenomen. Een grafsteen weegt circa 70 kilo.
De ambachtslieden gebruikten speciaal gemaakte Belgische ijzers, ontwikkeld door CWGC-smid Danny Delplace, om de stenen op ergonomische wijze te verplaatsen. Slechts een exemplaar raakte beschadigd. Alle overige graven kregen na de werken hun originele grafsteen terug. Referentiepunt voor de juiste hoogte: de bestrating ter hoogte van het Offerkruis op de begraafplaats.
Na terugplaatsing van de grafstenen kwamen de tuinlieden van de Commonwealth War Graves Commission in actie om de groenaanleg te verzorgen: het aanvoeren van nieuwe aarde, het nivelleren van het grondoppervlak, het plaatsen van grasmatten en het zaaien en beplanten van de borders.
Naast dit grootschalige renovatieproject werden de andere CWGC graven, onder meer gelegen in de burgerbegraafplaats, aangepakt en van nieuwe planten voorzien. De werken, uitgevoerd met steun van Groendienst Stad Gent, namen de hele maand maart in beslag.
Verheugd
Verantwoordelijk schepen Isabelle Heyndrickx (begraafplaatsen) is verheugd dat de graven zijn hersteld en dat alle boodschappen op de grafstenen opnieuw gelezen kunnen worden.
“Op de Westerbegraafplaats is de Eerste Wereldoorlog sterk aanwezig en we vinden het belangrijk die herinnering in ere te houden. Wie interesse heeft in de geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog op de begraafplaats, kan op de website van de Stad Gent een boekje downloaden met een themawandeling”.
De themawandeling is te vinden op https://stad.gent/nl/groen-milieu/de-gentse-begraafplaatsen/wandelen-op-de-begraafplaatsen/wandelen-op-de-westerbegraafplaats
Meer over Gent City Cemetery staat op https://www.cwgc.org/visit-us/find-cemeteries-memorials/cemetery-details/2094100/GENT%20CITY%20CEMETERY/
Foto: Transformatie van Gent City Cemetery. Ambachtslieden verwijderen de originele grafstenen.