Aan het Kattenburgenplein 1 te Amsterdam staat ‘’s Lands Zeemagazijn’, het gebouw waarin Het Scheepvaartmuseum is gevestigd. Onder directie van Ontwerp en Adviesbureau Hylkema Erfgoed is aan de buitengevels groot onderhoud uitgevoerd. In maart gingen de werkzaamheden van start, op 23 november zijn de laatste geveldelen opgeleverd.
Hylkema is al enige tijd bij het museum betrokken: eerder was het bureau verantwoordelijk voor de conditiemeting volgens de NEN 2767 in 2019 en een quickscan voor het gevelonderhoud in 2020.
Vorig jaar werd Hylkema gevraagd voor het maken van het bestek en de tekeningen voor groot onderhoud aan de buitengevels, het technisch toezicht en de directievoering.
Gebouw in het water
Uitdaging bij deze opdracht was onder meer het plaatsen van de steigers. Want het fundament van het Scheepvaartmuseum, zojuist uitgeroepen tot Museum van het Jaar, staat in het water onder de voetingen. Dat zijn de schuin aflopende gemetselde delen van de plint van het gebouw.
Om daarop steigerwerk te kunnen plaatsen moesten speciale stalen consoles worden gemaakt, die in het metselwerk zijn bevestigd. Al het benodigde materieel moest per boot worden aangevoerd.
Om zo min mogelijk overlast te veroorzaken zijn de steigers in fases per gevel geplaatst. Tijdens de werkzaamheden kon het museum gewoon open blijven voor bezoekers en evenementen.
Grootschalig en veelzijdig
De werkzaamheden aan het casco waren even grootschalig als veelzijdig. Het bruto geveloppervlak van het gebouw met in blokverband gepleisterd metselwerk beslaat circa 7.000 vierkante meter.
De werkzaamheden omvatten in de eerste plaats het pleisterwerk. Dat werd gereinigd, scheuren en andere beschadigingen zijn hersteld en bijgekleurd. Er is gepatineerd schilderwerk toegepast en gebruik gemaakt van dampopen minerale verf om het karakter van de gevel te behouden. Ook de meer dan 300 ramen en ruim 50 deuren zijn geschilderd. Verder zijn gootlijsten, gevelankers en dakkapellen nieuw in de verf gezet en is de dakbedekking – bestaande uit gesmoorde oudhollandse pannen – nagekeken en waar nodig hersteld.
Hout- en schilderwerk timpanen
Aan alle gevels bevinden zich timpanen. Het timpaan aan de westkant herbergt een kleurrijke eikenhouten beeldengroep, met het wapen en motto van het Koninkrijk der Nederlanden.
De beeldengroep vertoonde scheuren in het hout en beschadigde verflagen. Door de aangetaste delen uit te frezen en op te vullen met epoxy is de schade hersteld. Vervolgens is de beeldengroep weer voorzien van een nieuwe (goud)verflaag. Aan de oostgevel zijn het uurwerk en de vlakke schildering in ere hersteld, aan de noord- en zuidgevel de witgeschilderde beeldengroepen.
Negen maanden
In de noordgevel is een tweetal teksten uitgehakt in de hardsteen platen in de blinde vensters. De letters zijn zorgvuldig opnieuw ingekleurd. De tekst luidt ‘S’LANTS MAGAZYN GEBOVWT INT IAER 1656’ en ‘TOT GEBRVYCK GEBRAGT IN NEGEN MAENDEN’ Toevallig: ook het uitvoeren van de afgelopen werkzaamheden nam precies negen maanden tijd in beslag.
Bart van Rossum, bouwkundig adviseur bij Hylkema Erfgoed, vond het mooi om bij de werkzaamheden betrokken te zijn, van opname tot oplevering. “Vooral door de inspanningen en kunde van de aannemer is het werk kwalitatief goed én binnen de gestelde tijdsperiode uitgevoerd”.
Foto: Het fundament van het Scheepvaartmuseum, Museum van het Jaar 2022, staat in het water onder de voetingen (foto Bart van Rossum).