Sinds december 2015 staat de traditie van het afsteken van consumentenvuurwerk met Oud en Nieuw op de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland. Dat is volgens erfgoedvereniging Heemschut terecht want het afsteken van vuurwerk wordt in ons land al gebezigd sinds de 18e eeuw.
Wel steekt Nederland steeds meer en zwaarder (illegaal) vuurwerk af en neemt de overlast toe, ook op plekken waar het beter niet kan. “Helaas”, aldus Heemschut, “zijn de afgelopen jaren veel historische gebouwen tijdens oud en nieuw afgebrand of beschadigd geraakt, waarvan vuurwerk de oorzaak was. Reden waarom wij aandacht vragen voor de gevaren van vuurwerk en wensballonnen voor monumentale gebouwen. Om nog niet te spreken van de bewoners die gevaar lopen”.
Kwetsbaar
Historische binnensteden worden gekenmerkt door uitzonderlijk grote dichtheid aan gebouwd erfgoed. Het monumentenbestand bestaat veelal uit gebouwen met kappen van hout. Vooral ook oude torens, waarvan het bovenste deel uit hout is opgetrokken, lopen gevaar.
Maar kleine huizen in stegen, waar dun enkel glas niet bestand is tegen de luchtverplaatsing van zwaar vuurwerk, lopen eveneens risico. Op het platteland vallen boerderijen met rieten daken vaak ten prooi. Panden met rieten daken in dorpen en steden zijn evenmin veilig.
In 2015 kon ternauwernood voorkomen worden dat de Oude Kerk in Amsterdam in vlammen opging. Een jaar eerder brandden vele panden in het historische centrum van Alkmaar af door vuurwerk. De brand was ook nog eens moeilijk te beheersen omdat het vuur zich in de compacte historische binnenstad snel kon verspreiden. De rijksmonumentale kerk in het Zeeuwse Hoek ging ook verloren, evenals monumentale boerderijen in Berkhout en Dorst.
Voorzichtig
Erfgoedvereniging Heemschut wil mensen bewust maken van de gevaren van vuurwerk voor monumenten. In enkele gemeenten, zoals Hilversum, wordt hierop geanticipeerd met vuurwerkvrijezones.
Wassenaar heeft een vuurwerkvrije zone rond huizen met rieten daken ingesteld, Alkmaar een vuurwerkverbod voor de oude stad. De gemeenteraad van Amsterdam beslist in 2017 over vuurwerkvrije zones in het centrum.
Heemschut verklaart voorstander te zijn van vuurwerkvrije zones, maar wil vooral ook benadrukken: geniet ook dit jaar van het vuurwerk maar wees terughoudend met het gebruik in historische binnensteden en in de buurt van monumentale panden.
Foto: Ruud Hoff wikimedia commons via ANP Archief