De commissie Amsterdam van erfgoedvereniging Heemschut juicht het toe dat gekeken wordt naar de architectonische kwaliteiten van het IJplein in Amsterdam-Noord. Onlangs werd bekend dat het plein door de stadsdeelcommissie Noord wordt voorgedragen tot beschermd stadsgezicht.
Heemschut komt naar eigen zeggen niet alleen op voor bebouwing uit de periode van de wederopbouw (1945-1965), maar ook steeds meer voor erfgoed van de decennia daarna. Dat wil zeggen de periode van de stadsvernieuwing en het structuralisme met werk van bekende architecten als Herman Hertzberger en Aldo van Eyck.
Onder druk
Een van de kenmerkende woningbouwprojecten uit die tijd is het IJplein in Amsterdam-Noord. Delen van de wijk, tot stand gebracht onder leiding van architect Rem Koolhaas, staan volgens Heemschut sterk onder druk.
De locatie vlak achter het Centraal Station, aan de overzijde van het IJ was lang het domein van zware industrie. Kort na het vertrek van de laatste in 1980 is alle oude bebouwing gesloopt en is de aanwezige insteekhaven gedempt.
Stedenbouwkundig plan
Het stedenbouwkundig plan voor de nieuwbouw is door Koolhaas gemaakt. Dat voorziet in woonblokken die voor een groot deel dwars op de richting van het IJ staan. Hierdoor hebben de bewoners vrijwel zonder uitzondering uitzicht op het IJ.
Ook aan de inrichting van de woonomgeving besteedde Koolhaas tot in detail aandacht, wat nog steeds te zien is aan de groene binnenterreinen.
In de westelijke punt zijn de woongebouwen ontworpen door de architect H.M.A. van der Meer. Die rond Het Dok zijn van de hand van de architecten K. de Kat en D. Peek. Koolhaas zelf tekende de woon- en winkelgebouwen aan de Motorwal.
Metrostation Sixhaven
Mede als gevolg van de aanleg van de Noord/Zuidlijn wordt er door de gemeente Amsterdam weer naar die plek gekeken. Mogelijk komt alsnog metrostation Sixhaven tot stand. De in- en uitgang van dat station zijn dan voorzien vlak naast de bebouwing van het IJplein.
Ook is sprake van intensivering van de veerverbinding en mogelijke woningbouw rond het metrostation. Om de toenemende verkeersstroom mogelijk te maken wordt overwogen een van de appartementengebouwen van het IJplein te slopen.
Lees ook in Het Parool:
Beschermd stadsgezicht moet IJplein behoeden tegen sloop of hoogbouw
Daarom vindt Heemschut dat de kwaliteiten van het stedenbouwkundig plan IJplein zorgvuldig onderzocht en behouden moeten worden. Vooral de zichtlijnen naar het water zijn haars inziens van grote waarde, evenals de verhoudingen tussen de bouwvolumen en de open, groene ruimten van het complete ensemble.
“Maar Amsterdam-Noord”, zegt de erfgoedvereniging, “is niet de enige plek die zorgen baart. Er lopen meer verzoeken voor beschermd stadsgezicht”:
Heemschut Amsterdam vraagt aandacht voor bescherming stadsgezichten