Vereniging Hendrick de Keyser heeft het huis bij de Goejanverwellesluis, een op schoolplaat vereeuwigd stukje vaderlandse geschiedenis, verworven. Daarmee is het pand naar het zich laat aanzien voor de toekomst veilig gesteld.
Het is voor velen een bekend verhaal van school: de aanhouding van Wilhelmina van Pruisen in 1787 bij Goejanverwellesluis. Vereeuwigd op een klassieke schoolplaat aan het begin van de 20e eeuw staat Wilhelmina naast de sluis in het plaatsje Hekendorp. Feitelijk niet helemaal juist, de prinses werd door Goudse patriotten aangehouden bij het iets verderop gelegen buurtschap Bonrepas, maar de gebeurtenis kwam bekend te staan als ‘de aanhouding bij Goejanverwellesluis’. Het vormde een keerpunt in de Nederlandse geschiedenis. De strijd tussen de patriotten en stadhoudersgezinde orangisten kwam tot een eind na de inval van het Pruisische leger van de broer van Wilhelmina en de daarop volgende Oranjerestauratie.
In collectief geheugen
Door de grote verspreiding van de schoolplaten zijn ook de gebouwen die bij de historische scènes werden verbeeld onderdeel van het collectief geheugen geworden.
Alhoewel de omgeving op ‘de aanhouding’ niet geheel waarheidsgetrouw is weergegeven heeft de tekenaar een aantal bestaande huizen in Hekendorp vereeuwigd. Centraal staat de nog steeds bestaande sluiswachterswoning die behoort bij de Goejanverwellesluis. Dit van oorsprong 17e-eeuwse huis werd door Wilhelmina ongetwijfeld gezien toen zij door het patriottenleger in de aan de overkant staande Prinsessenboerderij werd ondergebracht.
De sluiswachterswoning werd hierna platgebrand door het Pruisische leger, waarschijnlijk bleef alleen de voorgevel staan. Na herstel werd het wederom gebruikt als woning van de sluiswachter. Het huis, tot voor kort eigendom van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, is nu overgedragen aan Hendrick de Keyser.
Al bijna een eeuw
Deze landelijk werkende monumentenorganisatie ijvert al bijna een eeuw voor behoud van architectonisch of historisch waardevolle huizen in Nederland.
De vereniging zet zich echter ook in voor cultuurhistorisch belangrijke monumenten en verwierf eerder onder andere het stoomgemaal De Cruquius, het tolhuis van Gorinchem, het rijk betegelde huis van de familie Tichelaar in Makkum en de watertoren van Schoonhoven.
Foto: de Goejanverwellesluis anno 1958 (foto RCE).