De Hallen in Amsterdam (categorie conservatie) en Huis Doorn (categorie bijzondere inzet) hebben de prestigieuze EU-prijs 2015 voor cultureel erfgoed in de wacht gesleept. Dat hebben de Europese Commissie en Europa Nostra laten weten.
In totaal zijn dit jaar 28 organisaties en personen uit 29 landen in de prijzen gevallen. De winnaars zijn gekozen uit 263 aanvragen in de categorieën conservatie, onderzoek en digitalisering, bijzondere inzet en onderwijs, opleiding en bewustmaking. De awards worden op 11 juni uitgereikt in het stadhuis van Oslo door Fabian Stang, burgemeester van de Noorse hoofdstad, Tibor Navracsics, Europees commissaris (Onderwijs, Cultuur, Jeugd en Sport) en operazanger Plácido Domingo, voorzitter van Europa Nostra. Alle winnaars krijgen een gedenkplaat of een trofee. De zeven zogenoemde Grand Prix winnaars, die tijdens de prijsuitreiking bekend worden gemaakt, ontvangen ieder ook een bedrag van 10.000 euro in contanten.
De Hallen
Het ongebruikelijke gebouw De Hallen had zijn simpele oorsprong als groot tramdepot, en werd gebouwd tussen 1900 en 1928 voor het stallen en onderhoud van Amsterdams eerste elektrische trams. De lange bakstenen loodsen met hun monumentale voorgevels aan de straatkant, de daken met slanke geraamtes en gebogen dakspanten (Polonceau spanten) zijn opvallend in het straatbeeld. De Hallen, een rijksmonument, was in het verleden een gesloten enclave in de uitbreiding van Amsterdam aan het eind van de 19e eeuw.
In de 21e eeuw zou dit soort tramdepots als zinloos worden aangemerkt. Maar de betekenis en het karakter van De Hallen bepaalden dat zij gerestaureerd moesten worden voor een ander doel en gebruik. Nu zijn er een bibliotheek, een hotel, een bioscoop, een restaurant, een foodhall, TV studio’s, opleidingscentra, een locatie voor lokale markten en kleine bedrijfseenheden gehuisvest. De Stichting Tramremise Ontwikkeling Maatschappij heeft, samen met architect André van Stigt, de remise gered van de sloop en haar een nieuw leven gegeven.
Grote lof
De jury van de EU-prijs voor cultureel erfgoed/Europa Nostra-prijzen zwaait de ‘zorgvuldige en nuchtere renovatie’ van het Amsterdamse gebouwencomplex en zijn bescheiden interieurontwerp grote lof toe.
“Alle belangrijke overblijfselen uit de tijd van het tramdepot zijn zo goed bewaard dat de betreffende geschiedenis nog steeds zichtbaar is, ondanks dat het de nieuwe gebruikers gegund is zich onder moderne levensstandaarden te vestigen. Zonder de vasthoudendheid van buurtgenoten en krakers en toegewijde vakmensen zou het complex verloren zijn geraakt. De Hallen zijn een huldebetoon aan het doorzettingsvermogen van de betrokkenen, zowel de professionelen als de buurtbewoners, om deze industriële gebouwen, die deel zijn van de collectieve herinneringen, te behouden.”
Huis Doorn
De Stichting Vrienden Huis Doorn heeft een EU-prijs 2015 voor cultureel erfgoed/Europa Nostra-prijs gewonnen in de categorie bijzondere inzet. De jury werd vooral getroffen door ‘de toewijding van de 180 vrijwilligers die zich hebben ingezet voor het openhouden van het museum en de conservering van de schitterende collectie, toen sluiting van het museum dreigde als gevolg van een terugtredende overheid’.
Burgemeester Frits Naafs is ingenomen met de Europese erkenning: “Het cultureel erfgoed in onze gemeente krijgt hiermee extra glans. Ons cultureel erfgoed, met maar liefst 44 buitenplaatsen die een uniek visitekaartje vormen voor de identiteit van onze gemeente. Huis Doorn heeft daarin een vooraanstaande positie, nog versterkt door de verbinding met het Koninklijk Huis. Met de recente ontwikkelingen in en om Huis Doorn mogen wij trots zijn op deze prijs. Een enorme opsteker.”
Achtergrond
De EU-prijs voor cultureel erfgoed / Europa Nostra-prijzen werd in 2002 ingesteld door de Europese Commissie en Europa Nostra, een pan-Europese federatie van 250 niet gouvernementele organisaties en non-profitorganisaties uit 45 landen, die zich gezamenlijk inzetten voor alles wat met behoud van cultureel erfgoed en stedelijke en rurale planning te maken heeft. De award eert en bevordert de beste praktijken op het gebied van erfgoed instandhouding, management, onderzoek, onderwijs en communicatie.
Zo wordt cultureel erfgoed dichter bij de Europese burgers gebracht en draagt de prijs bij aan een hogere waardering van cultureel erfgoed als strategisch hulpmiddel om Europa´s gemeenschap en economie te versterken. In de afgelopen 13 jaar hebben 415 buitengewone erfgoedprestaties op deze manier erkenning gekregen.
Foto: passage van De Hallen.