Verbouwing van de 350 jaar oude Amstelkerk in Amsterdam stond al gepland, maar door de coronacrisis heeft eigenaar en bewoner Stadsherstel besloten nu al te beginnen. Zo houdt de bouw, die het net als vele andere branches op het ogenblik moeilijk heeft, nog enig werk. Tevens wordt de kerk verduurzaamd. De Amstelkerk kent al een aantal, niet vanaf de straat zichtbare, zonnepanelen, maar er gaat meer gebeuren.
Sinds 1990 huist Stadsherstel in het gebouw. Doorgaans is het godshuis openbaar toegankelijk en is er een gratis expositie te bekijken. De middenruimte wordt verhuurd voor verschillende (culturele) activiteiten, zoals concerten en diners. Bovendien wordt er nog steeds gekerkt.
Omdat het werkgebied van Stadsherstel de afgelopen dertig jaar is vergroot van Amsterdam naar 45 kilometer rond ‘s lands hoofdstad en er bij de erfgoedorganisatie meer medewerkers zijn gekomen, is verbouwing van het gebouw nodig.
Preekschuur
De noodkerk Amstelkerk is in 1670 ontworpen door stadsbouwmeester Daniël Stalpert. Het interieur werd uitgevoerd in onbeschilderd grenenhout met straatklinkers op de vloer. Daarom werd ze ook de preekschuur genoemd.
Toen er later geen geld was om midden op het plein een permanent stenen kerkgebouw te doen verrijzen, is de preekschuur in 1840 verfraaid naar ontwerp van Hendrik Springer. Het godshuis kreeg neogotische betimmering met classicistische elementen.
Aan het einde van de 20e eeuw had de Amstelkerk te kampen met teruglopend bezoek; sterker, het gebouw was totaal vervallen. Geld voor herstel was er niet. Op verzoek van het Gemeentelijk Bureau Monumentenzorg heeft Stadsherstel Amsterdam het godshuis in 1986 overgenomen van de Hervormde Gemeente. Dankzij de inzet van veel partijen zag de erfgoedorganisatie kans de kerk te restaureren en te herbestemmen.
Opknap 35 kerkelijke gebouwen
De opknapbeurt van de Amstelkerk is de eerste in een reeks van meer dan 35 kerkelijke gebouwen die Stadsherstel redt en restaureert. Nog steeds komen er kerken leeg te staan en bekijken de erfgoedbeschermers hoe die kunnen worden behouden voor volgende generaties.
Op het ogenblik zijn haalbaarheidsonderzoeken gaande voor onder andere De Wijcker Swaen kerk in Beverwijk, de Doopsgezinde kerk (Vermaning) in Wormer, de Nicolaas en Anthoniuskerk te Monnickendam en de Stolphoevekerk in Volendam.
Energiebesparing
Om ook de komende dertig jaar in het rijksmonument kantoor te houden, is het voor Stadsherstel nodig haar kantoor flexibeler en duurzamer te maken. De keuken verhuist naar de begane grond, zodat die ook door de catering tijdens (culturele) activiteiten gebruikt kan worden.
Het ouderwetse ventilatiesysteem wordt een modern wtw (warmte terug win) ventilatiesysteem en alle verlichting wordt omgebouwd naar led. Daarnaast bereidt Stadsherstel de verwarmingsinstallatie voor om van het gas af te gaan en over te stappen op een lage temperatuur verwarmingssysteem.
Transparante kit
De gevels van de Amstelkerk waren in de jaren ‘90 al geïsoleerd. Om de kwaliteit van de isolatielaag te verbeteren zonder schade aan het monumentale interieur, worden alle naden tussen de houten delen van het interieur voorzien van een verdiepte transparante kit. Zo wordt warmteverlies naar buiten zoveel mogelijk tegengegaan en worden hinderlijke tochtstromen voorkomen.
Ook maakt de isolatie op de zoldervloeren plaats voor een hoogwaardiger isolatielaag en worden alle ramen voorzien van voor- en achterzetramen. Daarnaast krijgt het hele interieur een schilderbeurt in de huidige kleurstelling, die in de jaren ’90 in nauw overleg met Monumentenzorg is bepaald. De werkzaamheden duren naar verwachting tot na de zomer. Stadsherstel hoopt dan weer mooie concerten en andere activiteiten in het rijksmonument te organiseren.
Foto: De Amstelkerk (foto Stadsherstel Amsterdam).