Renger de Bruin is voor zijn boek Adel en Ridderschap in Utrecht winnaar van de Ithakaprijs 2023, bestemd voor boeken of journalistieke producties over kastelen, historische buitenplaatsen en landgoederen (KBL). Maartje Duin sleepte het gelijknamige stipendium in de wacht voor de nieuwe 8-delige podcastserie Mina & Mevrouw.
De jaarlijkse Ithakaprijs is bedoeld ter stimulering van interdisciplinair (wetenschappelijk) onderzoek over Nederlandse kastelen, historische buitenplaatsen en landgoederen. Het stipendium is beschikbaar voor onderzoekers die op uiteenlopende studiegronden onderzoek willen verrichten naar KBL.
Aan zowel de prijs als het stipendium is een geldbedrag van 5.000 euro verbonden. Beide zijn vanaf 2015 mogelijk gemaakt door een genereuze gift van Els Veder-Smit, oud-staatssecretaris Volksgezondheid. In 2020 heeft een tweede particuliere schenker besloten om de prijs en het stipendium, een initiatief van de stichting Kastelen, historische Buitenplaatsen en Landgoederen, voor opnieuw tien jaar mogelijk te maken.
De Bruin en Duin werden op donderdag 19 oktober in het zonnetje gezet op De Vanenburg te Putten.
Adel en Ridderschap in Utrecht
Historicus Renger de Bruin schrijft volgens de jury in Adel en Ridderschap in Utrecht op onderhoudende wijze over de elite en hun familieverbanden. “Wie alleen al aan de feiten meer dan genoeg heeft, kan bij De Bruin terecht”, beklemtoont zij. “De auteur geeft in zijn boek een omvattend overzicht van meer dan duizend jaar geschiedenis van de elite van Utrecht, hun families en dus ook hun vetes, hun opkomst en ondergang, hun rijkdom en armoede, en dus ook hun kastelen, buitenplaatsen en landgoederen. Daar is in het Utrechtse nog altijd veel van te vinden. De publicatie opent verrassend met een groepsfoto van toch nog zestig leden van de Ridderschap van Utrecht, de opdrachtgever, op de trappen van kasteel Renswoude. Adel en Ridderschap in Utrecht is letterlijk geen lichte kost: ruim drie kilo, meer dan 500 bladzijden en 2.500 noten, maar figuurlijk is het allerminst een boek om neer te leggen”.
Mina & Mevrouw
Journaliste, radio- en podcastmaker Maartje Duin ontving het Ithakastipendium voor haar onderzoek voor de podcastserie Mina & Mevrouw. De reeks gaat over haar overgrootmoeder Marietje gravin van Lynden-Calkoen (1886-1986) en haar dienstbode Mina Marinusse (1912-2003) die in 1937 bij de gravin op Kasteel Ter Hooge in Middelburg in dienst trad.
Duin heeft sterke herinneringen aan de zomers die zij op Ter Hooge doorbracht, waar een bezoek aan Mina en haar overgrootmoeder bij hoorde. Ook de oorlog speelt in de podcast een rol: Ter Hooge werd in 1942 door de Duitse bezetters geconfisqueerd. Door interviews met nazaten en naasten van Mina en Mevrouw over het leven op Ter Hooge en later Berkenbosch te Oostkapelle, ontstaat een beeld van de relatie tussen de oude gravin en haar uiterst loyale dienstbode, die haar tot aan haar dood blijft bezoeken en verzorgen.
Aan de hand van het centrale thema ‘Een geschiedenis over klassen, keuzes en afhankelijkheid’ wordt in de podcast de gang van het feodale systeem naar maatschappelijke gelijkheid en andere tijdsveranderingen centraal gesteld in het Zeeland van de tweede helft van de 20e eeuw.
Maartje Duin maakte eerder de prijswinnende podcast De Plantage van onze voorouders in samenwerking met Peggy Bouva. Ook voor deze podcast diende haar eigen familiearchief als belangrijke informatiebron.
Jury
De jury van de Ithakaprijs en het -stipendium bestaat uit Paul Schnabel (voorzitter), René Dessing (secretaris jury/voorzitter sKBL en directeur stichting Erfgoed Landfort), Yme Kuiper (emeritus-hoogleraar historische Buitenplaatsen en Landgoederen, RUG), Marcel van Ool (cultuurhistoricus, adviseur landschap en cultuurhistorie bij Staatsbosbeheer) en Juliette Jonker-Duynstee (kunsthistoricus, publicist en expert voor buitenplaatsen langs de Vecht).
Foto: Juryvoorzitter Paul Schnabel (links) toont het boek van Ithakaprijswinnaar 2023 Renger de Bruin (rechts).
I