De kwaliteit van de leefomgeving van het landelijk gebied in Nederland staat onder druk. Op het ogenblik staat 10 procent van de agrarische bebouwing leeg. In 2030 zal dat zijn opgelopen tot bijna 25 procent.
Het overgrote deel van ons land is landelijk gebied, maar er zijn steeds minder agrariërs. In de periode 2000-2012 stopten 22.000 boeren. Tot 2030 zijn er naar verwachting nog eens 24.000 niet langer werkzaam als agrariër. Dat leidt weer tot het vrij komen van agrarische bebouwing: 20 miljoen vierkante meter nu en liefst twee keer zoveel (40 miljoen) in 2030.
Dat blijkt uit onderzoek van de Wageningen Environmental Research University & Research (Alterra), uitgevoerd in opdracht van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en het ministerie van Infrastructuur en Milieu.
Rijksmonumenten
Veel van de vrijkomende agrarische bebouwing staat leeg. Daartoe behoren ook steeds meer cultuurhistorisch waardevolle boerderijen en erven. Van de ruim 6.000 rijksmonumentale boerderijcomplexen in Nederland, zijn er nog slechts 2.000 in agrarisch gebruik.
Uit het onderzoek komt naar voren dat de helft daarvan de komende jaren ook weer aan het agrarisch bedrijf zal worden onttrokken.
Uitdaging
Toenemende leegstand in het landelijk gebied plaatst niet alleen de erfgoedzorg voor een uitdaging. Het thema raakt bijvoorbeeld ook aan veiligheid/justitie en volksgezondheid. Volgens de RCE is een integrale aanpak vereist.
Reden waarom de rijksdienst vandaag (6 december) een werkconferentie houdt om de raakvlakken met andere deelbelangen te verkennen. Samen met andere stakeholders (overheden, belangenorganisaties en private partijen) hoopt de RCE tot een gezamenlijke agenda te komen om de leegstand in het landelijk te beperken.
Drie programmalijnen
Het programma Visie Erfgoed en Ruimte, dat de rijksdienst uitvoerde van 2011 tot en met 2016, wordt in 2017 en 2018 vervolgd met drie programmalijnen. Een daarvan is Landschap: transformatie van het landelijk gebied.
Tijdens dit programma werkt de RCE met haar partners aan voorbeeldprojecten die aansluiten op ontwikkelingen als leegstand, energietransitie en schaalvergroting in de landbouw. Aan de hand hiervan wordt nieuwe kennis ontwikkeld, die voor iedereen beschikbaar komt. Zo draagt de dienst ook in de toekomst zorg voor het landelijke erfgoed.
Informatieve tijdlijn
Het Nederlandse landschap is in een proces van eeuwenlang menselijk gebruik tot stand gekomen. Het vertelt het verhaal van onze geschiedenis. Een en ander is gevisualiseerd in een informatieve tijdlijn(http://handreikingerfgoedenruimte.nl/tijdlijn-van-het-nederlandse-kavellandschap).
Uit onderzoek blijkt dat landschap een belangrijke vestigingsfactor is (http://publicaties.cultureelerfgoed.nl/publicaties/blind-spot-metropolitan-landscape-in-the-global-battle-for-talent).
Voor het volledige onderzoeksrapport, zie: http://library.wur.nl/WebQuery/wurpubs/fulltext/393440