Minister Ingrid van Engelshoven (Cultuur) gaat Nederlands erfgoed beter beschermen. Daarmee wil ze voorkomen dat belangwekkend cultureel erfgoed in particulier bezit uit Nederland verdwijnt.
Dat schrijft de bewindsvrouw vandaag (dinsdag 17 december) aan de Tweede Kamer in reactie op het rapport Van terughoudend naar betrokken, van de commissie-Pechtold. De commissie is eerder dit jaar gevraagd de huidige regels tegen het licht te houden nadat de minister constateerde dat het beleid tekortschoot.
Volgens de commissie is de wettelijke bescherming van cultuurgoederen op papier goed geregeld, maar kan de praktijk beter. Zij doet daartoe een aantal aanbevelingen. Van Engelshoven: “De commissie-Pechtold is het met me eens dat ons erfgoed een actievere koers nodig heeft. Bovendien onderstreept het advies dat dit mogelijk is binnen de bestaande regelgeving”.
Actiever erfgoedbeleid
Het huidige beleid voor particulier bezit wordt door de commissie-Pechtold omschreven als ‘terughoudend’.
De minister wil naar een actiever en meer betrokken erfgoedbeleid zodat de Collectie Nederland dynamisch blijft. Daarvoor stelt ze nieuwe, minder terughoudende beleidsregels op. “De Collectie Nederland is nooit af”, benadrukt Van Engelshoven. “Wat we voor Nederland bewaren, moet met de tijd meegaan. Ik wil voorkomen dat belangrijke stukken naar het buitenland verdwijnen. Daarom is bescherming van erfgoed, ook in particulier bezit, van het grootste belang”.
Register beschermde Cultuurgoederen
De Raad voor Cultuur gaat een vaste, onafhankelijke commissie instellen. Die brengt allereerst in kaart welke hiaten er nog in de Collectie Nederland zitten. Daarna onderzoekt zij of er goederen in particulier bezit zijn die deze leemtes kunnen opvullen. Tot slot adviseert zij of dit particulier bezit bescherming verdient. Het wordt dan opgenomen in het zogenoemde Register van beschermde Cultuurgoederen.
Dat is het geval als het betreffende goed ‘onvervangbaar en onmisbaar’ is. Totdat die commissie is ingesteld, zal Van Engelshoven zich van geval tot geval laten adviseren door een tijdelijke commissie over eventuele aanwijzing van beschermde cultuurgoederen. De minister kan ook onafhankelijk advies inwinnen bij het verstrekken van uitvoervergunningen bij de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed.
De commissie-Pechtold stelt verder voor een model te ontwikkelen om de (internationale) marktwaarde van een cultuurgoed of verzameling te bepalen, voor het geval ze aan de Staat te koop worden aangeboden. De bewindsvrouw neemt die aanbeveling over.
Betere communicatie
Pechtold c.s. vinden een betere communicatie met eigenaren van belangwekkend erfgoed wenselijk. De commissie adviseert de banden met particuliere eigenaren te verstevigen en te onderzoeken of en hoe de overheid eigenaren van beschermde goederen tegemoet kan komen.
Er worden nu gesprekken georganiseerd tussen particuliere bezitters en de minister, onder meer om de wensen in kaart te brengen. Maar ook om te onderzoeken wat de particuliere bezitters kan helpen; bijvoorbeeld op het gebied van onderhoud, restauratie en verzekeringen. Ook gaat Van Engelshoven via de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) zorgen dat regelingen uit de Erfgoedwet zo nodig verhelderd worden.
Foto: Heemschut wijst al jaren op de problemen die er zijn door de slechte bescherming van roerend erfgoed. Vorig jaar heeft de erfgoedvereniging nog fel actie gevoerd voor behoud van het watervliegtuig Catalina, maar kon export niet voorkomen.