Naast historische gebouwen, landschappen, forten, kerkhoven, archeologische vondsten en kastelen wint bescherming van ‘levend erfgoed’ in rap tempo terrein. Kortgeleden plaatste VN-organisatie Unesco het Rotterdamse Zomercarnaval en de techniek van graslandbevloeiing terecht op de internationale lijst voor immaterieel erfgoed.
Met het stadsbestuur van Amsterdam pleit hoofdredacteur Paul de Gram in zijn editorial in de decembereditie 2023 van MONUMENTAAL voor bescherming van (meer) bruine kroegen, in navolging van het Vlaamse frietkot. Tien jaar geleden al werd zo’n kot door het Vlaamse ministerie van Cultuur aangemerkt als cultureel erfgoed. Het oudste frituur bij de zuiderburen dateert waarschijnlijk uit 1842. Onlangs zijn de drie meest bijzondere officieel erkend als monument.
Aan tafel!
De nieuwe MONUMENTAAL, die vanaf vrijdag 15 december verkrijgbaar is, opent met Aan tafel!. Gastvrije woorden die niet alleen uitnodigen om in harmonie aan te zitten aan de dis, maar tegelijkertijd verwijzen naar het thema van de Dag van het Kasteel 2024. Uitgangspunt: eten behoort tot de belangrijkste aspecten van leven en cultuur.
Om tuinen en parken levend te houden breekt de in binnen- en buitenland vermaarde landschapsarchitect Nico Wissing in zijn column Verdroging te lijf een lans voor duurzame inrichting en klimaat adaptief beheer.
Coverstory in het als vanouds rijk geïllustreerde magazine is een brede inkijk in Sloëtjes, het nieuwste museumhuis van erfgoedorganisatie Hendrick de Keyser Monumenten. In het even doodgewone als bijzondere rijtjeshuis uit 1955 aan de J.P. Coenstraat 80 te Hilversum stapt de bezoeker een tijdcapsule in.
Begijnenhoven
Verslaggever Frits van Wolveren reisde voor MONUMENTAAL naar België voor een toer met gids langs begijnenhoven in Gent. De hoofdstad van de provincie Oost-Vlaanderen telt er drie. Twee ervan staan op de werelderfgoedlijst. Begijnenhoven bieden in de hectiek van het heden gelegenheid om op adem te komen. Ora et labora.
Met zijn Q-schilderijen wil de Doetinchemse kunstenaar Hans Jaarsma bij de kijker iets teweeg brengen. Daarin slaagt hij met verve. Mensen staan soms een kwartier stil voor een werk. Jaarsma: “Er zit nog eindeloos veel in mijn hoofd. Dat moet er allemaal uit”. De bevlogen kunstschilder, opgeleid als wiskundige, verdient (inter-)nationale roem.
MONUMENTAAL nr. 6 – 2023 geeft in woord en beeld ook ruim baan aan twee langjarige restauraties: Jachtslot Mookerheide even ten zuiden van Nijmegen en de Augustinuskerk in hartje Utrecht. Beide strekken menig ander opknapproject tot voorbeeld.
Verder in deze uitgave o.a. reportages over het hoogste glas-in-lood raam van Europa (nieuw aangebracht in de Grote Kerk Alkmaar), het Lalique Museum Doesburg (gehuisvest in drie rijksmonumenten) en de 250 jaar oude Leumolen in de gemeente Leudal (Limburg).
Laatste souvernirkraam
De souvernirkraam van Petra de Bruin, 56 seizoenen lang een vast gezicht op het Binnenhof te Den Haag, is gestopt. De Wilhelminakapel in Maarssen daarentegen heeft toekomst. Het gebedshuis is succesvol omgevormd tot woning. Uitgangspunt was om het bijzondere karakter beleefbaar te houden. Ondanks zijn nieuwe functie oogt het gemeentelijk monument aan de Vecht nog als kerkgebouw.
Actueel
In twee doorwrochte beschouwingen beziet de laatste MONUMENTAAL van 2023 de actualiteit wereldwijd: de cultuurhistorische gevolgen van de oorlog in Oekraïne en erfgoed in tijden van klimaatverandering.
De gevechtshandelingen in Oekraïne verlopen dramatisch. Niet alleen op menselijk, ook op het culturele vlak. Gelukkig wordt hulp geboden. Vaak is dat dringend nodig, tussen alle raketaanvallen en beschietingen door. Maar erfgoedzorgers kijken alweer vooruit. Wat moet er gebeuren als de vrede is getekend?
Intussen verkeert erfgoed door klimaatverandering allerwegen in zwaar weer. Uit de jongste scenario’s van het KNMI blijkt dat we de komende decennia rekening moeten houden met almaar zwaardere weersextremen. Gertjan de Boer, specialist bij de Rijksdienst voor het Cultureel, schetst de mogelijke consequenties.
MONUMENTAAL nr. 6 – 2023 sluit, naast de vaste rubrieken Actueel, Boeken en Etalage, af met een opmerkelijk artikel over kunstzinnig hergebruik van overtollig bouwmateriaal, dat al een leven achter de rug heeft.
Directie en redactie van MONUMENTAAL wensen lezers en adverteerders fijne feestdagen, een mooie jaarwisseling en een voorspoedig 2024.