Nieuw elan is het credo van het kabinet Rutte IV dat in januari op het bordes stond. De ambities zijn groot, de benodigde geldzakken op het oog vrijwel bodemloos.
Na langdurig onderhandelen sloten VVD, D66, CDA en ChristenUnie in december hun coalitieakkoord Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst. Het bijna vijftig pagina’s tellende document bulkt van de vergezichten. De woorden ‘erfgoed’ en ‘monumenten’ komen er echter niet in voor. Welke consequenties dat heeft, is afwachten.
De Gulden Passer
Coverstory van het eerste nummer van MONUMENTAAL in het nieuwe jaar is een rijk geïllustreerde reportage over Museum Plantin-Moretus in Antwerpen. Titel: De Gulden Passer.
Boekdrukker en uitgever Christoffel Plantijn was eeuwen terug niet enkel belangrijk voor de bloei van de Vlaamse metropool, maar ook voor de ontwikkeling van de renaissance. Sinds de geboren Fransman zijn drukkerij Officina Plantiniana begon, was hij betrokken bij tal van wetenschappelijke, religieuze en humanistische uitgaven. Plantin-Moretus, gevestigd in ‘s mans voormalige drukkerij, staat op de UNESCO Werelderfgoedlijst.
Historisch museum geeft geheimen prijs
Ruim baan in MONUMENTAAL nr. 1 – 2022 ook voor de naderende voltooiing van de restauratie van het oude huis van Paulina Bisdom van Vliet aan de Hollandse IJssel onder de rook van Gouda. Meer dan drie jaar geleden vatte de Stichting Bisdom van Vliet het plan op het pand dat Paulina naliet als museum, op te laten knappen.
Gedurende het restauratieproces gaf het gebouw in het dorp Haastrecht tal van geheimen prijs: over de bouwgeschiedenis, over Paulina’s aanhoudende ambitie om zich te omringen met de nieuwste mode uit Parijs en over de intrigerende wereld van de woontechniek die nodig was om het leven in het fin de siècle te veraangenamen.
Wereld van Windmolens
Na de opening in 2020 moest het Molenmuseum op de Zaanse Schans in Noord-Holland door corona zijn deuren vrijwel meteen weer sluiten. Nagenoeg alle activiteiten werden stopgezet. Belangstellenden moesten lang wachten voor ze de Zaanse molenhistorie in alle glorie konden bewonderen.
Het museum was afgelopen zomer even toegankelijk en de molens op de Zaanse Schans waren weer te bezoeken. Maar COVID-19 gooide opnieuw roet in het eten. Weliswaar draaien de molens, maar ze zijn slechts beperkt toegankelijk en het museum moest voorlopig andermaal sluiten. Nieuwe activiteiten zijn pas in de loop van dit jaar te verwachten.
In MONUMENTAAL blikt conservator Henk Heijnen terug. Volgens hem was het een tijd van uitersten.
Ook weerbaar in tijden van corona
Rampen zijn van alle tijden. Ze treffen eenieder, ook op erfgoedgebied. Denk aan het Rampjaar 1672 en de Tweede Wereldoorlog.
Vandaag de dag bezorgt de coronapandemie kastelen en buitenplaatsen hoofdbrekens. Het in allerlei varianten voortsluimerende virus brengt verantwoorde exploitatie in gevaar. Sommige uitbaters gooien (voorgoed) het roer om, blijkt uit de reportage in MONUMENTAAL nr. 1 – 2022.
Wederopbouwwijk in wederopbouw
Wie geïnteresseerd is in naoorlogse architectuur en stedenbouw kent Jerusalem: de Nijmeegse wijk met Aireywoningen, zo genoemd vanwege haar lichte huizen met platte daken en veelal smalle straten. De buurt, 220 eengezinswoningen groot, wordt omgetoverd tot duurzame nieuwbouwwijk met een eerbiedige knipoog naar het verleden. Een boeiend proces.
Oases in de stad
Wie de toegangsdeur van het Hofje Samuel de Zee in Leiden openduwt, voelt wat bezoekers van alle hofjes overkomt: twijfel of men wel gewenst is. Achter de toegang ligt een claustrofobische gang die zo’n dertig meter het bouwblok invoert.
Waar de gang breder wordt, is een klein huis – van de hofbeheerder. Weer volgt een poortje en dan voltrekt zich het wonder: het hofje opent zich met een prachtige, door woningen omsloten tuin.
Nederland telt meer dan honderd van zulke stedelijke oases. Vaak lastig te vinden, soms zeer uitnodigend, zoals het imposante Teylershof in Haarlem. Kenner Willemijn Wilms Floet neemt de lezers van MONUMENTAAL bij de hand.
Moedige redder
Het leven van Victor Eugène Louis de Stuers (1843) stond meer dan vijftig jaar in het teken van de bevordering van goede architectuur en beeldende kunst.
De Stuers was godfather van de monumentenzorg, het Rijksmuseum en het kunstonderricht. Als adviseur speelde hij een belangrijke, misschien wel beslissende rol in behoud van het complex gebouwen van het Binnenhof te Den Haag. Een rol die hij vervulde in een tijd dat menigeen, ook op regeringsniveau, zich uitsprak vóór afbraak ‘van de hele handel’. MONUMENTAAL nr. 1 – 2022 duidt ‘s mans betekenis.
Het erfgoed van de Efteling
Veel volwassenen herinneren zich hun bezoek aan de Efteling. Opgeslagen in het onderbewuste, waar sprookjes en legenden als in doosjes verborgen liggen. Zie de kleuter die in het sprookjesbos naar wonderlijke klanken uit een paddenstoel luistert. Of Holle Bolle Gijs die propjes papier inslikt en dan Dank u wel roept.
De beleving van de Efteling in het Brabantse dorp Kaatsheuvel is verankerd in de harten van velen. MONUMENTAAL bekeek het erfgoed.
Trappenhuis met unieke marmerimitaties
Het trappenhuis van het huis van eigenaar N.A. Bosch van de voormalige stoombierbrouwerij De Keijzer in Maastricht heeft een uitzonderlijke marmerimitatie die recent is gerestaureerd. De neoclassicistische schildering is een zeldzaam relict van Nederlandse wooncultuur uit het laatste kwart van de negentiende eeuw. Vooralsnog zijn er geen andere voorbeelden van bekend. De moeite meer dan waard, toont MONUMENTAAL nr. 1 – 2022.
EN VERDER
Tot slot in de nieuwe MONUMENTAAL – naast de vaste rubrieken Actueel, Beeldspraak, Boeken en Etalage – onder andere de column Erfgoed is verbinden van Monumententalent 2021 Ankie Petersen, een impressie van de thuisvaart van het vermaarde NACO-huisje naar Amsterdam, de geslaagde herbestemming van de Sint-Petruskerk in Vught en de uitkomsten in boekvorm van Marcel van Ools zoektocht naar ‘de kleine geschiedenis van de Plek’.
MONUMENTAAL nr.1 – 2022 is vanaf 11 februari verkrijgbaar.
Foto: Het opvallende complex van Plantijns drukkerij-uitgeverij in Antwerpen.