Het Van Gogh Museum heeft er een nieuw icoon bij: het portret van Felix Auerbach door de Noorse kunstenaar Edvard Munch. Het betreft het eerste schilderij van de grote vernieuwer van de kunst in het Van Gogh Museum en het tweede in de Collectie Nederland.
De Vereniging Rembrandt is trots dat zij de aankoop mogelijk heeft kunnen maken, waardoor de twee pioniers van het expressionisme nu in Amsterdam permanent met elkaar kunnen worden vergeleken.
Het portret
Felix Auerbach was een Duitse natuurwetenschapper, intellectueel en kunstliefhebber. Munch ontmoette hem in zijn woonplaats Jena in een periode dat hij veel in Duitsland werkzaam was.
Vlot en vol zelfvertrouwen geschilderd met de voor Munch kenmerkende brede, golvende penseelstreken, geldt het werk als een van de meest monumentale portretten die Munch in die periode maakte.
Munch en Van Gogh
Er zijn maar weinig kunstenaars met wie Van Gogh zo’n sterke artistieke verwantschap had als met Munch. Beide kunstenaars wilden uitdrukking geven aan de universele emoties van het menselijk bestaan.
Om dat te bereiken werden ingrepen gedaan in de zichtbare werkelijkheid. Zo werden vormen vereenvoudigd of overdreven, kleur geïntensiveerd en werd vaak gekozen voor extreme perspectieven. Deze en meer raakvlakken in het werk van Munch en Van Gogh waren goed te zien op de grote tentoonstelling die het Van Gogh Museum in samenwerking met het Munch Museum (Oslo) hield in 2015-16.
Van Gogh in context
Het Van Gogh Museum verzamelt al lange tijd werk van kunstenaars waarmee Van Gogh artistieke verwantschap heeft, zodat zijn werk en impact op de ontwikkeling van de kunst beter kan worden begrepen in het museum.
Daarbij zocht en vond het diverse malen steun bij de Vereniging Rembrandt. Alleen al sinds de eeuwwisseling heeft het Van Gogh Museum met hulp van de vereniging tien werken van kunstenaars uit Van Goghs artistieke context weten te verwerven (de Munch niet meegerekend).
Sommige van die werken hebben inmiddels iconische status, zoals Édouard Manets Pier van Boulogne-sur-Mer en Gustave Caillebottes Uitzicht vanaf een balkon. “Het nu aangekochte werk van Munch heeft alles in zich om in datzelfde rijtje terecht te komen”, aldus Fusien Bijl de Vroe, directeur van Vereniging Rembrandt.
Munch en de Collectie Nederland
Ook nationaal is het schilderij van Munch een waardevolle aanwinst. Voor de verwerving was Twee jonge meisjes bij een bloeiende appelboom in Museum Boijmans Van Beuningen (Rotterdam) het enige schilderij van Munch in de Collectie Nederland. Dit werk is geschilderd in dezelfde periode en in een vergelijkbare expressieve stijl als het recent verworven werk in het Van Gogh Museum, maar het heeft ook duidelijk een meer symbolische lading.
Er kan in Nederland nu dus een meer representatief beeld worden gegeven van Munch en, in het verlengde daarvan, ook van het begin van het expressionisme, een stroming in de kunst die in Nederland van enorme betekenis is geweest.