De gemeente Zutphen heeft afgelopen week een bijzondere muntschat aangekocht: 254 zilveren en 15 koperen munten uit de periode 1560-1659. De munten zijn vanaf zaterdag 24 september, een week na de aankoop, in Musea Zutphen te zien. De schat bleef tweemaal lang verborgen, eerst 320 jaar in het pand Laarstraat 83, daarna 37 jaar lang bij de vinder thuis.
Wethouder Sjoerd Wannet (Cultuur) noemt de waarde van de vondst ‘vooral historisch’. “De munten geven een unieke kijk op het dagelijkse geldverkeer in de zeventiende-eeuwse vestingstad Zutphen. Het laat haar verbondenheid zien met de rest van de Republiek. Daarnaast is het natuurlijk ook een spannend verhaal”.
Losse baksteen
In 1985 vond de toenmalige eigenaar van het huis Laarstraat 83 bij verbouwingswerkzaamheden de muntschat op een bijzondere plek en onder uitzonderlijke omstandigheden.
In de achtergevel, op de vlieringzolder, verwijderde hij een losse baksteen en trof een holte in de muur aan. Voordat hij het donkere gat dichtmaakte, besloot hij het eerst schoon te zuigen. Tot er allerlei gerinkel in de stofzuigerslang klonk… Daarna trof hij de resten aan van een linnen zakje met daarin de munten, 269 stuks in totaal.
Alledaagse munten
De vondst raakte erna in de vergetelheid, tot 2022. Gemeentelijk archeologen van Zutphen kregen de munten ter bestudering te leen. Het bleek te gaan om een schat van vooral courante munten, geld dat in het alledaagse economische verkeer in zeventiende-eeuws Zutphen in omloop was.
Geen gouden dukaten maar koperen duiten en oorden en zilveren stuivers, dubbeltjes, flabbes, schellingen en ducatons. De munten zijn, afgezien van de Brabantse ducatons, geslagen in de steden en provincies van de Republiek: Friesland, Groningen, Kampen, Zwolle, Deventer, Overijssel, Nijmegen, Gelderland, Utrecht, Holland, West-Friesland en Zeeland.
Opgeteld en wel vormen de munten een totaalwaarde van iets meer dan 42 gulden. Dat was omgerekend naar de koopkracht van nu een bedrag van 450 euro. Geen enorm vermogen dus.
Verstopt op zolder
De jongste munt, een duit van Kampen uit 1659, is vrijwel ongesleten, hetgeen bewijst dat de schat rond 1660 moet zijn verstopt. Eigenaar en bewoner van het huis was op dat moment Jan Bettink, die voor 1666 moet zijn overleden, mogelijk tijdens de pestepidemie van 1665.
Zijn vrouw Gerritjen Jurriens wordt in dat jaar als weduwe vermeld. Bettink heeft klaarblijkelijk zijn vrouw nooit verteld dat hij een zak met geld had verstopt op zolder. Ook is niet duidelijk waarom hij het geld verborg. Er was geen dreiging van oorlog en plundering rond 1660. De reden moet wellicht in de privésfeer worden gezocht.
De schat is vanaf zaterdag 24 september voor het publiek te zien in de Musea Zutphen in de expositie ‘Niets gaat verloren’.
In 1635 koop je voor een halve stuiver een volle kan bier. De factor 21 die gehanteerd wordt betekent dat zo’ halve liter nu fl 1,05 zou kosten en dus een halve Euro. Een halve liter bier is nu zo’n € 8,00. Dus 16 maal zo duur…
Dat fl42,00 in 1660 dezelfde koopkracht heeft als € 450,00 klopt dus van geen kant. Nu is dat de maandhuur van een studentenkamer. In 1660 zou je iets meer dan een jaar een enorm hetenhuis kunnen huren schat ik zo in. De sociaalhistorische site waar de factor 21 vandaan komt is niet erg betrouwbaar dunkt mij…