Rutte III heeft de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) naar de Tweede Kamer gestuurd. Met de visie geeft het kabinet richting aan de grote opgaven die het aanzien van Nederland de komende dertig jaar ingrijpend zullen veranderen.
Denk aan het bouwen van ongeveer een miljoen woningen, ruimte voor opwekking van duurzame energie, aanpassing aan een veranderend klimaat, ontwikkeling van een circulaire economie en omschakeling naar kringlooplandbouw. Alles met zorg voor een gezonde bodem, schoon water, behoud van biodiversiteit en een aantrekkelijke leefomgeving.
Met de NOVI geeft Rutte III richting en helpt het kabinet keuzes maken waar dat moet. Immers, niet alles kan en alles kan zeker niet overal. De visie is ontwikkeld in nauwe samenwerking met provincies, gemeenten, waterschappen en maatschappelijke partijen.
Stedelijk Netwerk
De NOVI stuurt op de ontwikkeling van het zogenoemde Stedelijk Netwerk Nederland; een goed bereikbaar netwerk van steden en regio’s met een aantrekkelijk vestigingsklimaat. Niet louter gericht op de Randstad, maar op het potentieel van heel het land.
De locaties worden zoveel mogelijk ontwikkeld in bestaand verstedelijkt gebied. Dit ter versterking van de agglomeratiekracht, de bereikbaarheid en behoud van open landschap.
Veertien gebieden zijn geïdentificeerd waar het rijk samen met andere overheden meer regie wil nemen op grootschalige huizenbouw en bereikbaarheid. Daartoe behoren gebieden in de Metropoolregio Amsterdam, de Metropoolregio Utrecht, de Zuidelijke Randstad, Groningen en Eindhoven en de spoorzones Zwolle en Nijmegen.
Voor het op gang brengen en houden van de woningbouw gaat Rutte III een aanvullend pakket maatregelen voorstellen zodat versneld uitvoering gegeven kan worden aan de bouw van betaalbare huizen in kwalitatief goede leefomgeving op verschillende locaties. Ook komt extra capaciteit en deskundigheid beschikbaar om de procedures voor gebiedsontwikkeling en woningbouw te versnellen. Daar waar relevant wordt die expertise ook voor de NOVI-gebieden ingezet.
Toekomstbestendig landelijk gebied
De klimaat- en de stikstofproblematiek maken duidelijk dat natuur, landschap en ontwikkeling van landbouw onder druk staan. De Nationale Omgevingsvisie beoogt richting te geven aan een toekomstige ontwikkeling van een landelijk gebied waar het prettig wonen, werken en recreëren is.
Met de NOVI wordt een koers ingezet waarmee functies die gebruik maken van de fysieke leefomgeving meer worden afgestemd op de natuurlijke systemen van bodem en water. Op termijn kan dit in sommige gebieden verhoging van de grondwaterstand in veenweidegebieden betekenen, aanpassing van de landbouw in de nabijheid van Natura 2000 gebieden of minder wateronttrekking op droge zandgronden.
De overheid werkt samen met de partijen in de gebieden aan geleidelijke en zorgvuldige indeling van functies in het landelijk gebied, onder meer gericht op kringlooplandbouw in evenwicht met natuur en landschap. Het rijk verkent daarnaast mogelijkheden voor een actiever (grond)beleid om toekomstige (gebieds)ontwikkelingen te stimuleren.
Ruimtelijke inpassing
Nieuwe ontwikkelingen en functies vragen om zorgvuldige ruimtelijke inpassing met oog voor omgevingskwaliteit. Zo is het verwezenlijken van 95 procent CO2-reductie in 2050 een enorme opgave.
Om het ruimtebeslag van duurzame energieopwekking op land te beperken, zet de NOVI in op een zo groot mogelijk aandeel van wind op zee, een geclusterde inzet met een hoog rendement van wind op land en een voorkeur voor zonne-energie op daken.
De Nationale Omgevingsvisie stuurt op vestiging van energie-intensieve bedrijven bij aanlandpunten van windenergie van zee. De visie kiest ook voor concentratie van logistieke functies op bestaande bedrijventerreinen of in clusters langs corridors, en een selectief vestigingsbeleid voor datacentra.
Urgente opgaven
Om urgente opgaven voor gebieden integraal op te pakken zijn acht voorlopige NOVI-terreinen aangewezen, gebieden waar grote, complexe opgaven spelen. Daartoe behoren de havens van Amsterdam en Rotterdam.
Aldaar wordt gewerkt aan kansen voor CO2-arme bedrijvigheid, combinaties van havenactiviteit, duurzame energieopwekking, wonen en natuur.
In de landelijke gebieden De Peel en het Groene Hart gaat het om zorgvuldige invulling van opgaven zoals waterbeheer en toekomstbestendige ontwikkeling van de landbouw. In de regio’s Groningen en Zwolle speelt vooral de aanpak van energie- en klimaattransitie in relatie tot de verstedelijking.
Zuid-Limburg en de Zeeuws-Vlaamse Kanaalzone zijn eveneens voorlopig NOVI-gebied. Daar worden, samen met het rijk, grensoverschrijdende kansen voor economie, wonen en duurzaamheid benut. Het kabinet Rutte III zet voor deze gebieden extra capaciteit en middelen in om samen met andere overheden te komen tot een meer integrale aanpak van opgaven.
Uitvoering
Met de NOVI wordt een agenda gepresenteerd. Daarin staat hoe het rijk, met alle betrokken overheden en andere partijen, uitvoering zal geven aan de Nationale Omgevingsvisie.
Per prioriteit worden programma’s en instrumenten benoemd. Bijvoorbeeld Programma Energiehoofdstructuur, Programma Gezonde Leefomgeving en het Nationaal Programma Landelijk Gebied. Doorvertaling van de visie naar regionale aanpakken staat beschreven in Omgevingsagenda’s en regionale verstedelijkingsstrategieën.
Elke twee jaar worden de ontwikkelingen inzichtelijk gemaakt, wat de voortgang van de uitvoering is en/of aanpassingen in beleid en aanpak noodzakelijk zijn.
Foto: Siebe Swart.