Nederland en Australië hebben vandaag (vrijdag 15 september) een belangrijke nieuwe overeenkomst gesloten over de manier waarop de twee landen scheepswrakken, verzonken overblijfselen en ander cultureel erfgoed onder water gezamenlijk beheren en onderzoeken.
Nederlanders verkenden de kustlijn van Australië al in 1606, ruim 150 jaar vóór James Cook. De twee naties werken inmiddels meer dan 40 jaar samen op het gebied van maritiem erfgoed. Dat culmineerde vorig jaar in succesvolle feestelijke herdenkingen van de landing van Dirk Hartog op het Australische continent.
Meer samen
Het ondertekende memorandum van overeenstemming vertegenwoordigt de belangrijkste evaluatie van de manier waarop het gezamenlijke beheer is geregeld sinds 1972.
Het streven is meer gezamenlijke projecten op te zetten, kennis en middelen uit te wisselen, en het werk formeel in lijn te brengen met het UNESCO-verdrag ter bescherming van cultureel erfgoed onder water uit 2001.
Dit is pas het derde memorandum van overeenstemming dat Australië is overeengekomen, na dat eerder met de VS en Indonesië te hebben gedaan. Daar blijkt uit hoe belangrijk de met Nederland gedeelde maritieme geschiedenis van het land is.
Ondertekening
Joke Brandt, secretaris-generaal van het ministerie van Buitenlandse Zaken, ondertekende de intentieverklaring namens het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Dean Knudson, adjunct-secretaris van het Australische ministerie voor Milieu en Energie, zette de handtekening namens de Australische overheid.
De officiële handeling vond plaats in de National Library in Canberra, in aanwezigheid van algemeen directeur Marie-Louise Ayre, temidden van een prachtige verzameling oude Nederlandse kaarten, waarop te zien is hoeveel van Nieuw-Holland (Australië) de Nederlanders in 1644 hadden verkend. Destijds was ongeveer tweederde van Australië in kaart gebracht.
Ontdekking
Al in 1606 landden de Willem Janszoon en de bemanning van de Duyfken als eerste Europeanen op het Australische continent, bij de monding van de rivier de Pennefather in de Golf van Carpentaria. Een groot aantal Nederlandse ontdekkingsreizigers, onder wie Dirk Hartog en Abel Tasman, zou volgen.
Soms liep een reis naar Australië slecht af. Tot nu toe zijn vier Nederlandse scheepswrakken gevonden in Australische wateren, waaronder de Batavia en de Zuytdorp. Daarnaast zijn er nog zeker drie nooit gevonden, waaronder de Aagtekerke en de Fortuyn.
Samen zoeken
In 2016 hebben Nederland en de Australische non-profitorganisatie Wreck Check samen naar de Fortuyn gezocht bij de Cocoseilanden en Christmaseiland.
Meer recent hebben Nederlandse en Australische maritiem archeologen van het Western Australian Museum en Flinders University veldwerk verricht op de locatie van de Nederlandse scheepswrakken Zeewijk en Batavia in het kader van het project Shipwrecks of the Roaring Forties.
De collecties worden met geavanceerde technologie opnieuw bekeken en de locaties weer bezocht. Het memorandum van overeenstemming dat vandaag is ondertekend biedt een kader voor waardevoller onderzoek naar het leven en de zeevaart in de 17e en 18e eeuw, inclusief de vroegste bezoeken van Europeanen aan de Australische kust en het gezamenlijke culturele erfgoed onder water in de Indische Oceaan en Zuidoost-Azië.