Archeologisch onderzoek aan de voet van de befaamde John Frostbrug heeft nieuwe kennis opgeleverd over de Slag om Arnhem in de Tweede Wereldoorlog.
Een team archeologen stuitte in 2013/2014 op sporen van de gevechtshandelingen bij de brug en van de periode na de bevrijding. Er zijn persoonlijke bezittingen van Britten en Duitsers opgegraven en stalen delen van de opgeblazen brug. Recentelijk verscheen het rapport met de resultaten van het onderzoek. Het wordt op 22 september 2017 overhandigd aan de stadsarcheoloog van Arnhem.
Cruciaal
De strijd om de stad en de brug was cruciaal voor de operatie Market Garden, waarmee de bevrijding van Nederland boven de rivieren begon. We kennen deze historische mijlpaal van de verfilming van A Bridge Too Far (naar het boek uit 1974, door Cornelius Ryan) onder regie van Richard Attenborough.
Het archeologisch onderzoek biedt nu zicht op andere aspecten van het oorlogsverleden van de Gelderse hoofdstad; de sporen van de strijd bleven ook vele jaren erna zichtbaar in het landschap. De archeologen onderzochten het terrein rond de voormalige bruggen, groeven resten van luchtafweergeschut op en reconstrueerden de opeenvolging van gebeurtenissen. Onder de vondsten wapens, munitiekisten, helmen, de inhoud van een EHBO-koffer, een muntschat van 329 stuks en persoonlijke bezittingen, zoals een Amerikaans noodrantsoenzakje met Lemon Juice, stukjes krant, veldflessen en een zakmes.
Centrale rol
Een groot deel van het terrein rond het zuidelijke bruggenhoofd is onderzocht. Doel van de Slag om Arnhem was het heroveren van de brug over de Rijn op de Duitsers. Uit het onderzoek blijkt dat de rivieroverspanning ook na de gevechtshandelingen een centrale rol speelde.
Zo is in één dag een luchtafweergeschutstelling (Flak-stelling) aangelegd op de zuidelijke oever van de Rijn om de brug te beschermen. Een van de batterijen is volledig opgegraven, een archeologisch unicum op zich. Dat leverde nieuwe inzichten op in de manier waarop in de praktijk met voorschriften werd omgegaan. In de gevechten heeft het niet mogen baten; de brug is na hevige bombardementen alsnog opgeblazen.
Kraterlandschap
Het landschap rond het bruggenhoofd is toen in een kraterlandschap veranderd, voor archeologen een ware tijdscapsule. Na de bevrijding is stadspuin en puin van het slagveld in de kraters gedumpt om het terrein vlak te maken.
Er zijn tal van bezittingen aangetroffen van Britten en Duitsers die op de brug strijd hebben geleverd, verwrongen staal van de brug, bouwpuin en resten van tijdelijke bruggen over de Rijn. Een van die tijdelijke bruggen, een zogenoemde Baileybrug, is eveneens opgegraven.
ADC ArcheoProjecten
Het archeologische veldwerk is uitgevoerd door ADC ArcheoProjecten in samenwerking met T&A Survey en Military Legacy, in opdracht van bouwcombinatie GMB-Van Oord. Rijkswaterstaat Ruimte voor de Rivier was opdrachtgever.
Tijdens de overhandiging van het wetenschappelijk rapport Een brug te ver onderzocht op 22 september in Erfgoedcentrum de Rozet te Arnhem worden ook lezingen gegeven en zijn vondsten is te zien.