Het Leusder oerbos stierf rond 12.750 jaar geleden als gevolg van abrupte klimaatverandering. Dat blijkt uit jaarringonderzoek van 167 bomen die in 2016 tevoorschijn kwamen bij een natuurontwikkelingsproject op Landgoed Den Treek-Henschoten in Leusden.
Vandaag (woensdag 3 november) presenteert een team wetenschappers de onderzoeksresultaten.
Het circa dertienduizend jaar oude oerbos kreeg in maart 2017 veel aandacht, omdat het een voor Nederland unieke vondst betreft. De wetenschappelijke studie van de dennen past binnen het onderzoek naar klimaatverandering in het laatste deel van de laatste ijstijd (14.700 tot 11.700 jaar geleden).
Deze uitzonderlijke periode is voor klimaatonderzoekers een laboratorium voor de bestudering van de effecten van klimaatverandering in de huidige tijd.
Twee bestanden
De gevonden bomen, 165 dennen en 2 berken, maken deel uit van twee verschillende bosbestanden die op verschillende momenten groeiden. Natuurwetenschappelijk onderzoek (14C-methode) maakt het mogelijk beide reeksen nauwkeurig te dateren.
De oudste leefde tussen circa 13.475 en 13.390 jaar geleden en de jongste tussen 12.995 en 12.745 jaar geleden. Een vergelijking met temperatuurgegevens voor deze periode – gebaseerd op onderzoek van Groenlandse ijskernen – maakt duidelijk dat de lokale bosontwikkeling te verklaren is uit relatief snelle processen van opwarming en afkoeling.
De ondergang van het Leusder oerbos kan volgens de wetenschappers eenduidig in verband worden gebracht met een zeer abrupte daling in de temperatuur rond 12.850 jaar geleden, het begin van de zogeheten Younger Dryas climate event.
Jagers-verzamelaars
De uitkomsten van het onderzoek geven inzicht in de milieuveranderingen waarmee de toenmalige jagers-verzamelaars in dit gebied te maken hebben gehad. In slechts enkele generaties tijd veranderde een open maar aangesloten bosgebied in een toendra.
Uitgestrekte vlakten met grote hoeveelheden dode dennen vormden voor hen die hun levenswijze ingrijpend wisten aan te passen een tastbare herinnering aan deze ingrijpende verandering. Pas duizend jaar later, bij het begin van de huidige warme tijd, kwamen berk en den weer terug.
Foto: De opgraving (vooraan) in 2016 op het landgoed den Treek-Henschoten – foto Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE).