De opgraving van scheepswrak Burgzand Noord 9 is afgerond. De afgelopen twee maanden deden maritiem archeologen nabij Texel onderzoek naar het achterschip van vermoedelijk een Straatvaarder uit het midden van de 17e eeuw. Uitvoerder was de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) in samenwerking met Vestigia en Baars-Cipro.
(Her)start opgraving
Begin juni begon het team maritiem archeologen ondersteund door studenten van de Universiteit Leiden en de Saxion Hogeschool Deventer met het opgraven van het achterschip. De Burgzand Noord 9 dreef vermoedelijk handel met het Middellandse zeegebied. In die tijd werden bij de bouw van schepen geen tekeningen gebruikt. Alle informatie moet uit archeologisch onderzoek komen.
Dat het mogelijk gaat om een Straatvaarder, waar sowieso weinig over bekend is, maakt dat de opgraving in potentie veel nieuwe informatie kan opleveren. Met de kennis uit het onderzoek kan volgens de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed een begin worden gemaakt om tot een model te komen.
Vondsten
Nadat de vondsten waren opgegraven en ingemeten zijn ze geborgen om aan boord verder gedocumenteerd te worden. Naast tal van vaatjes buskruit, een grote lading rogge en gedroogde of gezouten vis zijn persoonlijke eigendommen aangetroffen. Zoals een houten hamer en een zilveren hangertje.
Van de bewapening zijn niet alleen kanonnen gevonden, waarvan sommige nog door een geschutpoort staken, maar ook musketten, een pistoolhandvat, kartetsen en veel musketkogels. Van de scheepsconstructie is onder water een 3D model gemaakt op basis van videobeelden, waarmee het zeventiende-eeuwse wrak niet alleen digitaal behouden blijft maar mogelijk ook virtueel gereconstrueerd kan worden.
ArcheoLab
Elke woensdag waren de studenten op Texel te vinden in Museum Kaap Skil in Oudeschild. In het ArcheoLab hebben zij de vondsten verder gedocumenteerd en bestudeerd. Alle zijn grondig bekeken waarna literatuuronderzoek volgde om de achtergrond te achterhalen.
Ook werden van bijzondere of fragiele vondsten 3D-scans gemaakt om ze digitaal te kunnen vereeuwigen. Enkele bijzondere objecten van het wrak, gevonden door Texelse sportduikers, zijn op die manier vastgelegd. De materiaalstudies dragen volgens de RCE bij aan het stap voor stap onthullen van het verhaal van het scheepswrak. In de vierdelige blogreeks staat meer over de ervaringen van de studenten en het onderzoeksteam.
Conservering en vervolg
Na afronding van de opgraving volgt nu het uitwerken van de gegevens. Alle losse 3D-modellen van de scheepsconstructie worden tot een groot model verwerkt. Samen met de beschrijvingen en schetsen van verschillende constructiedelen wordt vervolgens een overzichtstekening van de complete vindplaats gemaakt. De vondsten worden door specialisten verder bestudeerd en daarna geconserveerd.
Niet alles geborgen
Bij de opgraving is niet alles geborgen. Zo liggen nog kanonnen op het scheepswrak en liggen delen van de achtersteven en spiegel vermoedelijk in een diepe slijpgeul naast het wrak. Volgens de RCE vormt natuurlijke erosie de komende jaren geen bedreiging voor deze restanten, waardoor afdekken met steigergaas niet nodig is. In de toekomst kunnen er mogelijk nieuwe onderzoeksvragen mee worden beantwoord of nieuwe methoden op het gebied van conservering worden ontwikkeld (bijvoorbeeld voor de kanonnen).
Erfgoed
De rijksdienst zet zich in voor onderzoek naar en instandhouding van het meest relevante Nederlandse maritiem-archeologische erfgoed, waar ook ter wereld. “In een tijd waarin onze leefomgeving immer in ontwikkeling is, is het ons doel te zorgen voor een goede inbedding van de zorg voor dit inspirerende, maar kwetsbare bodemarchief. We doen dit in nauwe samenwerking met overheden, musea, onderwijsinstellingen, initiatiefnemers, de archeologische markt en vrijwilligers in de archeologie”, aldus de RCE.
Foto: Vaatjes buskruit in ruim, kijkend naar het achterschip. Het grootste deel is al geborgen in dit 3D model.