Jacob de Wit behoorde tot de best betaalde plafond- en historieschilders van de 18e eeuw. Een kunstenaar wiens werk al bij leven werd vervalst. Wiens naam zelfs uitgroeide tot merknaam waardoor zijn schilderingen in grijs als ‘Witjes’ bekend staan. Maar naast deze bedrieglijk echt lijkende marmerschilderingen, is het oeuvre van De Wit veel meer dan dat.
Om het leven en wijdverspreide werk van de kunstenaar hernieuwd onder de aandacht te brengen, verzorgt de Stichting Jacob de Wit tot en met 30 april in de Amstelkerk te Amsterdam de presentatie Jacob de Wit, Op zoek naar een vergeten meester-schilder. Na een bezoek aan de expositie leiden wandelroutes langs plekken in de hoofdstad waar nog altijd werk te zien is van deze belangrijke illusionist van de Lage Landen.
Populair bij opdrachtgevers
Jacob de Wit (1695-1754) schilderde voor stads- en kerkbesturen maar ook voor de koopmansadel in Hollandse steden. Zijn opdrachtgevers kwamen van Antwerpen tot Lissabon en van Londen tot Kassel. Hij schilderde zaal-, deur-, schoorsteen- en plafondstukken voor hun grachtenhuizen, raadhuizen, kerken, buitenplaatsen, kastelen en paleizen, in binnen- en buitenland.
Alleen al in Amsterdam maakte hij voor zestig grachtenhuizen schilderijensembles. Vanwege zijn uitzonderlijke kwaliteit bleef het werk van De Wit tot ver na zijn dood populair. Al tijdens zijn leven werd hij vervalst en gingen zijn tekeningen en schilderijen voor hoge prijzen van de hand. Zelf had De Wit een grote collectie opgebouwd van 174 schilderijen, 900 tekeningen van Italiaanse en Hollandse meesters en zijn favoriete eigen werk. Na zijn dood in 1754 werd de collectie, inclusief circa 4.000 eigen tekeningen, geveild. Verzamelaars en kunstenaars kochten de tekeningen en schilderijen ter inspiratie of als voorbeeld om te kopiëren.
Verspreid oeuvre
In de negentiende en twintigste eeuw zijn veel oorspronkelijke interieurs van kerken, grachtenhuizen, buitenplaatsen, met werken van De Wit ontmanteld en via de kunsthandel verkocht. De kopers – kunstverzamelaars, rijke industriëlen en adellijke families in Nederland, Europa en Amerika – hebben zijn werken in hun (buiten)huizen herplaatst.
De Stichting Jacob de Wit begon in 2016 een zoektocht naar ’s mans omvangrijke oeuvre van ruim 6.000 werken die wereldwijd verspreid zijn geraakt in tal van panden, woonhuizen, particuliere verzamelingen en in museumcollecties. Tot dusver is in 69 buitenlandse musea, van het Louvre in Parijs tot de National Gallery of Art in Washington D.C. werk teruggevonden.
In Nederland zijn in 47 musea, particuliere collecties en monumenten, van Paleis Huis ten Bosch in Den Haag tot de kathedraal van Roermond nog steeds werken van De Wit te bewonderen. Een groot deel van zijn werk in particuliere collecties en huizen wacht nog op herontdekking.
Gefascineerd
Initiatiefnemer van de presentatie Jacob de Wit, op zoek naar een vergeten meester-schilder en de vijf wandelingen is kunst- en architectuur historicus Henk Atze Dijkstra.
“Ik raakte gefascineerd door een schilderij van Jacob de Wit in mijn werkkamer, in een Amsterdams grachtenpand. Hoe is het mogelijk dat je als beroemdste en best betaalde meester-schilder uit de 18e eeuw nu totaal vergeten lijkt te zijn? Er is in Amsterdam zelfs geen straat, plein of brug naar deze ooit beroemde Jordanees vernoemd. Na vijf jaar is deze fascinatie uitgegroeid tot een wereldwijde zoektocht naar het werk van Jacob de Wit en samenwerkingen met meer dan vijf Nederlandse musea en nu dus een eerste expositie. We hebben al 150 opdrachtgevers achterhaald en veel verloren gewaand werk teruggevonden. Ik vind het geweldig om te zien hoe wij, geholpen door zijn eigen aantekeningen op zijn schetsen, De Wit bij een groot publiek opnieuw onder de aandacht brengen”.
Presentatie en wandelroutes
Op verschillende panelen in de Amstelkerk maakt de bezoeker kennis met Jacob de Wit. Wie waren zijn opdrachtgevers, wat typeert zijn werk en waar is dat nog zien?
In vijf wandelroutes, elk met een ander thema, kunnen belangstellenden vervolgens zijn werken ontdekken op Amsterdamse plekken. De routes zijn via de website te downloaden en te lopen met behulp van Google Maps. De te bezoeken locaties zijn Het Rijkmuseum, de RK Begijnhofkapel, Museum Ons’ Lieve Heer op Solder, Museum Willet Holthuysen, RK kerk De Papegaai, Museumhuis Bartolotti, de Mozes en Aäronkerk, het Fotografiemuseum Huis Marseille en het Koninklijk Paleis Amsterdam.
Openingstijden
De presentatie in de Amstelkerk is tot en met 30 april te zien. Adres: Amstelveld 10 in Amsterdam. De tentoonstelling is geopend van maandag tot en met vrijdag van 10.00 uur tot 17.00 uur. Er zijn extra weekendopenstellingen op zaterdag 9 april en zaterdag 30 april van 12.00 uur tot 17.00 uur. Toegang gratis. De wandelroutes en meer informatie zijn beschikbaar via www.stichtingjacobdewit.nl
Bijdragen
De tentoonstelling en wandelroutes zijn mede mogelijk gemaakt dankzij bijdragen van het Erfgoedvrijwilligers Fonds/Cultuurfonds, Stadsherstel Amsterdam en donateurs. Naast tal van deskundigen en schilder Lux Buurman hebben de Van de Poll Wolters Quina Stichting, ABN AMRO Art and Heritage en 25 andere (particuliere) eigenaren van schilderijen en tekeningen medewerking verleend.
Foto: Interieur met schilderijen Jacob de Wit 1735 Museumhuis Bartolotti Amsterdam, collectie Vereniging Hendrick de Keyser.