Op zaterdag 11 en zondag 12 mei is het weer Nationale Molendag. Circa 800 molens – enkele al eeuwen in bedrijf – zijn gedurende dat weekeinde traditiegetrouw open voor publiek. Ontmoet de molenaar en maak kennis met bijzondere verhalen.
Ontdek hoe het leven ter plaatse is en verneem uit de eerste hand de beleving van het ambacht. Ervaar de werking van watermolens en de magie van poldermolens.
“Elk monument is uniek”, zeggen ze bij De Hollandsche Molen, de vereniging die zich al sinds 1923 inzet voor het voortbestaan, malende en draaiende houden van wind- en watermolens in Nederland.
MONUMENTAAL selecteerde uit het totale aanbod vier prachtige bouwwerken die op Nationale Molendag te bezichtigen zijn. De reportage is te lezen in de apriluitgave van het magazine, die sinds 12/4 verkrijgbaar is.
IJlst – De Rat
Aan de boorden van de Geeuw, de eeuwenoude waterverbinding tussen IJlst en Sneek, pronkt De Rat, een van de drie houtzaagmolens die Friesland nog rijk is. Bezoekers maken het originele houtzaagwerk mee, een karwei dat al sinds mensenheugenis op de achtkante stellingmolen uit 1828 in praktijk wordt gebracht.
“Mensen beleven De Rat als werkend museum. Iedereen wordt getroffen door de sfeer”, weet de molenaar.
Delft – De Roos
De Roos verrees in 1679 als houten molen op de vroegere stadswal van Delft. In fases is hij vervolgens omgebouwd tot stenen exemplaar, waardoor de huidige bijzondere vorm ontstond. Zo is de onderbouw zeskantig en de bovenbouw rond. In 1728 werd het woonhuis in een halve cirkel rond het bouwwerk neergezet.
De Roos kent een roerige geschiedenis. Begin 1980 stond hij scheef vanwege verzakking. Acht jaar later volgde een opknapbeurt en is de bovenbouw rechtgezet.
In 2012 was De Roos middelpunt van een waar spektakelstuk: het hele complex werd een meter opgevijzeld voor de aanleg van een spoortunnel om enkele maanden nadien weer te worden neergelaten op het dak ervan.
Wijk bij Duurstede – Rijn en Lek
Rijn en Lek in Wijk bij Duurstede is de enige molen in Nederland die op een stadspoort is gebouwd. Als ‘walpoortmolen’ is de korenmolen een icoon voor de stad.
In 1659 diende Anthony van Eyndhoven het verzoek in om op de Leuterpoort een molen te mogen bouwen. Die stadspoort, bedoeld als woontoren, dateert uit de 14e eeuw.
Rijn en Lek wordt vaak beschouwd als ‘de molen van Ruisdael’, vanwege diens bekende molenschilderij. Die gedachte berust echter op een misverstand. Ruisdael schilderde de nabijgelegen molen op de Han Loyentoren, die rond 1820 met de grond gelijk is gemaakt. Rijn en Lek is op Nationale Molendag volledig in bedrijf.
Heeswijk-Dinther Beugt – Kilsdonkse Molen
In het Noord-Brabantse Heeswijk-Dinther staat de Kilsdonkse Molen, Nederlands enige watervluchtmolen. Het betreft een korenmolen die zowel door wind- als waterkracht kan worden aangedreven.
Samen met de oliemolen-watermolen vormt de watervluchtmolen een bijzonder complex. Met de restauratie ervan tussen 2007 en 2009 keerde de combinatie zoals die tussen 1842 en 1880 had bestaan terug. Molengidsen leggen belangstellenden op 11 en 12 mei alles uit. www.molens.nl/nationalemolendag
Foto: De Rat, IJlst (foto Hans de Kroon).