Moluks woonoord Wyldemerck. Het samenwerkingsverband Moluks Erfgoed gaat met het Moluks Historisch Museum onderzoek doen naar het voormalige woonoord Wyldemerck bij Balk in Friesland.
Daartoe zoekt het oud-bewoners en hun nazaten, maar ook mensen uit de regio die er nog herinneringen aan hebben. Opzet is samen op zoek te gaan naar sporen, verhalen en betekenis van het voormalige islamitische woonoord in de gemeente Fryske Marren.
Het project belooft een uitzonderlijke samenloop te worden van burgerparticipatie, archeologie en cultureel erfgoed van het recente verleden. Deelnemers hoeven geen archeologische kennis te hebben en mensen met fysieke beperkingen kunnen meedoen in een voor hen gepaste vorm.
Historie
In het dichtbegroeide bos in de Wyldemerck aan de weg Balk – Koudum ligt bijzonder erfgoed verscholen. In 1942 werd er een werkkamp van de Nederlandse Arbeidsdienst (NAD) gebouwd.
Tussen 1954 en 1969 was in dezelfde barakken een Moluks woonoord gevestigd. Enkele honderden Molukkers verbleven er bijna 15 jaar onder moeilijke omstandigheden.
Het woonoord was speciaal voor islamieten; zij konden er ongehinderd hun godsdienst uitoefenen. Na het vertrek van de Molukkers werden de barakken gesloopt en verkocht. De natuur nam het terrein over. Inmiddels is het nog louter archeologisch aanwezig, maar oud-bewoners en hun familie blijven terugkeren naar de plek.
Eigenaar Staatsbosbeheer koestert al jaren de wens om meer met de geschiedenis van het terrein te doen. Zij onderhield daarover sporadisch contact met Moluks Erfgoed, dat sinds 2017 onderzoek doet naar kwetsbare archeologische sporen van het Moluks verleden in Nederland.
Beweging
Eind vorig jaar kwam in de zaak beweging toen zich – in samenspraak met de Stichting Vrienden van BOEi, de Stichting Moluks Historisch Museum, Staatsbosbeheer en het programma Faro van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) – de mogelijkheid voordeed een participatief archeologisch project op te zetten.
“In woonoord Wyldemerck komt een aantal zaken bij elkaar zoals dat nog niet veel gebeurt in Nederland”, zeggen initiatiefnemers Marjolijn Kok en Jobbe Wijnen.
”Alle partners vinden dat dit soort projecten enkel participatief kan worden gedaan. Dus moet de belangrijke erfgoedgemeenschap worden betrokken, in dit geval de Molukse. Daarom zijn we blij met de medewerking van het Moluks Historisch Museum”.
Participatief archeologisch onderzoek
Sinds de invoering van het Verdrag van Faro leeft in Nederland de wens om meer participatief archeologisch onderzoek uit te (laten) voeren. Een verkenning van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed uit 2021 laat echter zien dat dit in de praktijk nog nauwelijks van de grond komt.
“In het project Wyldemerck willen we met zoveel mogelijk mensen aan tafel. Daarna gaan we vooronderzoek doen, verhalen verzamelen en vervolgens het veld in om te zien welke sporen overgebleven zijn. Deelnemers dragen daarmee ook zelf een deel van het onderzoeksresultaat aan. Door bundeling van alles wat het onderzoek oplevert, kan Staatsbosbeheer handen en voeten geven aan een plan voor beheer van het terrein”.
Samenwerking
Het project Wyldemerck, samen zoeken naar barakken in de bossen is een samenwerking tussen Moluks Erfgoed, de Stichting Vrienden van BOEi (penvoerder), Staatbosbeheer, het Moluks Historisch Museum, de gemeente Fryske Marren en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE).
Het Fonds voor Cultuurparticipatie verstrekte subsidie voor de uitvoering. Het programma wordt geleid door Jobbe Wijnen en Marjolijn Lok. De bijeenkomsten vinden vanaf komend voorjaar plaats bij het Moluks Historisch Museum in Den Haag (Sophiahof) met enkele veldbezoeken in Wyldemerck zelf. Het formele startschot wordt gegeven in april waarna de activiteiten over het grootste deel van 2022 worden uitgespreid.
Wie zich herkent in de beschrijving, kan contact opnemen met wyldemerck@gmail.com, of kijk op www.molukserfgoed.com