De opgraving van scheepswrak Burgzand Noord 9 nabij Texel is hervat. Maritiem archeologen van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed onderzoeken de komende twee maanden het achterschip. Het wrak is vermoedelijk een straatvaarder uit het midden van de 17e eeuw die handel dreef met het Middellandse zeegebied.
Door inmeten en uittekenen van de verschillende constructieonderdelen maken duikers een overzichtstekening van het schip BZN 9
Rijksmonument
De resten van Burgzand Noord 9 zijn aangetroffen in het rijksmonument nabij Texel in de Waddenzee. Daar liggen niet minder dan zestien scheepswrakken. Natuurlijke erosie geldt als ernstige bedreiging voor behoud van erfgoed onder water.
Stroming, paalworm en bacteriële werking zijn factoren die zorgen voor snelle degradatie van vindplaatsen die op of boven de waterbodem uitsteken. Hierdoor zijn tal van vindplaatsen bedreigd, terwijl het ‘verstoorder betaalt principe’ niet opgaat. Een van de wrakken waarbij dit proces goed zichtbaar is, betreft Burgzand Noord 9.
Conditie
Een groot deel van het scheepshout bleek al bij het eerste onderzoek in 2002 in matig tot slechte conditie. Het leek regelmatig geraakt door sleepnetten.
Reden waarom alleen twee vondstrijke gebieden (in voor- en achterschip) destijds zijn afgedekt met steigergaas. Inspecties in de jaren daarna, zowel duikend als met multibeam sonar, laten zien dat de niet afgedekte delen van de scheepsconstructie verder achteruit zijn gegaan.
Hoewel tijdens een duikinspectie in mei 2019 werd vastgesteld dat de steigergaasafdekking nog intact was, bleek uit multibeamsonaropnamen dat het hoogteverschil tussen de afgedekte delen en omliggende zeebodem toenam. Hierdoor zullen de wrakdelen langs de rand vrijspoelen. Om ook de afgedekte delen te kunnen behouden, zal de afdekking dus elke paar jaar moeten worden uitgebreid om het scheepswrak op de locatie te kunnen behouden. Hoewel dit technisch mogelijk is (zie bijvoorbeeld de wrakken Burgzand Noord 2, 3, 4 en 10), is gezien de matige fysieke staat van grote delen van wrak Burgzand Noord 9, het eerder genomen besluit om dit niet af te dekken en de voortschrijdende erosie besloten om het erfgoed ex situ te behouden.
Archeologische bronnen
Ondanks de matig tot slechte staat van behoud van de vrijliggende constructiedelen kan volgens deskundigen nog veel informatie uit het wrak worden gehaald. Aangezien destijds geen bouwtekeningen werden gebruikt bij de bouw van schepen, moet vrijwel alle informatie over scheepsbouw komen uit archeologische bronnen.
Bij de eerste campagne in 2021 is meer dan de helft van de vindplaats opgegraven. Toen is het voorschip onderzocht. Omdat duidelijk was hoe snel vrijliggende delen verspoelden, zijn na afloop verschillende delen van de vindplaats (opnieuw) afgedekt met steigergaas, zodat die niet verdwenen zouden zijn voordat de opgraving vervolgd zou worden.
ArcheoLAB
Tot 30 juli doet een team maritiem archeologen van de RCE en studenten van de Universiteit Leiden en Saxion Deventer in samenwerking met Vestigia en Baars-CIPRO onderzoek naar het scheepwrak Burgzand Noord 9.
Elke woensdag is het ArcheoLAB te bezoeken in maritiem Museum Kaap Skil in Oudeschild op Texel. Studenten bestuderen en documenteren daar vondsten en werken driedimensionale modellen van de opgraving uit.
Ook kan op deze plek een virtuele tour over een 17e-eeuws schip worden gedaan. Om de week verschijnt op de website van de RCE een blog over het verloop van het onderzoek.
Samenwerkingspartners
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed zet zich in voor onderzoek naar en instandhouding van het meest relevante Nederlandse maritiem- archeologische erfgoed, waar ook ter wereld.
“In een tijd waarin onze leefomgeving immer in ontwikkeling is, is het ons doel te zorgen voor een goede inbedding van de zorg voor dit inspirerende, maar kwetsbare bodemarchief”, aldus de rijksdienst.
Foto De touwen zijn gevonden op het voorschip van de BZN 9. Deze maakten deel uit van de reserve materialen voor o.a. de tuigage (foto RCE).