Na anderhalf jaar werk is de grootscheepse restauratie van de Romeinse sarcofaag van Simpelveld in het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden voltooid.
Toen de 2,5 meter grote zandstenen kist in 1930 in Limburg werd gevonden, was een deel in stukken gebroken. De oude restauraties en vulmiddelen en de inmiddels negentig jaar oude constructie onder de sarcofaag waren hard aan vervanging toe. Daarom is de kist de afgelopen maanden uiteen gehaald, opnieuw in elkaar gezet en voorzien van een modern onderstel. Het eindresultaat is vanaf het Paasweekeinde (Goede Vrijdag, 15 april) in een nieuwe vitrine van het museum te bewonderen. https://www.rmo.nl/simpelveld
Restauratie live
Najaar 2020 is begonnen met het restauratieproject naar de sarcofaag van Simpelveld, live bij te wonen in de tentoonstellingszaal van het Rijksmuseum van Oudheden (RMO). Bezoekers konden meekijken en vragen stellen. Tijdens de lockdowns vanwege de coronapandemie is achter gesloten deuren doorgewerkt en was het project online te volgen.
De restauratie van de 1.500 kilo zware kist bleek een tijdrovende en zware klus. Allereerst zijn alle oude restauraties verwijderd. Tijdens een vorige opknapbeurt was een cementlaag rond de sarcofaag aangebracht, die sterk hechtte aan de poreuze zandsteen van de sarcofaag. Daarom moesten de restauratoren uiterst secuur te werk gaan.
De afzonderlijke fragmenten zijn vervolgens schoongemaakt en ontdaan van oude mortelvullingen en verlijmingen. Daarna konden de restauratoren de losse delen van de sarcofaag van elkaar nemen. Na die ontmanteling is het grote, nog complete deel van de sarcofaag op een nieuw onderstel getakeld, waarna de losse stukken er aan zijn teruggezet. Dat was een minutieuze puzzel waarbij elk fragment zorgvuldig is gedocumenteerd en met wiggen moest worden ‘gesteld’.
Minder harde vulmaterialen
Vervolgens zijn de ontbrekende delen weer aangevuld, nu met minder harde materialen die het zandsteen niet aantasten en niet sterk aan het oppervlak hechten. Mocht in de toekomst opnieuw restauratie nodig zijn, kunnen de aanvullingen eenvoudig en zonder schade verwijderd worden.
De restauratie is uitgevoerd met steun van de Vereniging Rembrandt en de Turing Foundation, binnen het initiatief De kracht van onze Nederlandse collecties, en met dank aan particuliere schenkingen. Partners in het onderzoeks- en restauratieproject zijn HIZKIA en BAMBAM Restauratie Steenhouwers.
De dame van Simpelveld
De sarcofaag van Simpelveld uit omstreeks 200 na Chr. staat te boek als uniek vanwege het beeldhouwwerk aan de binnenkant. Op de wanden is de grafeigenaresse afgebeeld, te midden van haar bezittingen in de luxe kamer van haar villa.
In de kist zijn crematieresten, sieraden en parfumflesjes aangetroffen. Er lagen waarschijnlijk nog meer grafgiften in, maar het gat in een van de kistwanden doet vermoeden dat grafrovers de kist in het verleden deels hebben leeggehaald. Uit onderzoek naar het botmateriaal in 2016, bleek dat de dame van Simpelveld tussen 35 en 50 jaar oud was toen ze stierf, en een goed leven leidde, zonder zware arbeid.
Onderzoek Romeinse villa’s in Limburg
De restauratie van de sarcofaag van Simpelveld vormde de aanleiding voor een groot onderzoeksproject naar de twintig Romeinse villaterreinen die het museum in de vorige eeuw in Limburg heeft opgegraven.
Simpelveld bevindt zich in een regio met veel luxe Romeinse villa’s en bijbehorende rijke graven. Het gebied strekt zich uit van Noordwest-Frankrijk, via Midden-België tot Keulen. In de Romeinse tijd werd er veel geld verdiend met graanhandel.
Met het onderzoek Een Romeinse idylle. Villa’s in Limburg is dit voorjaar een begin gemaakt. In de zomer van 2024 zijn de resultaten in het RMO te zien in een tentoonstelling.
Foto: De dame van Simpelveld (foto Servaes Neijens).