De wandschilderingen van de twaalf apostelen in het koor van de protestantse Remigiuskerk in het dorp Hengelo (Gld.) zijn bestempeld tot vijftigste Sleutelwerk van Gelderland.
Erfgoed Gelderland ging in opdracht van het provinciaal bestuur op zoek naar de 50 belangrijkste objecten die bepalend, invloedrijk of kenmerkend zijn voor de kunstgeschiedenis in Gelderland.
De eerste 49 waren al online te bewonderen. Afgelopen maand kon publiek ideeën inzenden voor de 50e. Aan de hand daarvan koos een team kunstkenners en kunsthistorici voor de wandschilderingen in de gotische pseudobasiliek in de gemeente Bronckhorst.
Uit vijftiende eeuw
Tijdens werkzaamheden aan het godshuis in 1911 kwamen de schilderingen, stammend uit de eerste helft van de vijftiende eeuw, vanonder het witte pleisterwerk tevoorschijn. De voorstellingen behoren tot de oudste overgebleven voorbeelden van wandschilderkunst in Nederland.
Woordvoerder Marjan Smeitink van de Vrienden van de Remigiuskerk is dan ook opgetogen over de verkiezing tot vijftigste sleutelwerk. “Wijzelf en de hele Hengelose gemeenschap zijn er al lang van overtuigd dat we met deze schilderingen iets speciaals in huis hebben. We zijn trots dat we nu op de lijst van sleutelkunstwerken staan”.
Secco-schilderingen
Bezoekers aan de Achterhoekse dorpskerk verklaren vaak dat ze vergelijkbare afbeeldingen wel kennen uit Italië, maar niet in Nederland.
De muurschilderingen zijn vervaardigd in zogenoemde secco-techniek. Waar de bekendere fresco’s gemaakt zijn op nat pleisterwerk – en daardoor opgenomen worden in de wand – zijn ‘secco’s’ op droog pleisterwerk aangebracht.
Dergelijke schilderingen bladderen doorgaans gemakkelijker af, zeker in het Nederlandse klimaat. Dat de figuren in Hengelo zo goed bewaard zijn gebleven, is daarom extra bijzonder.
In de schijnwerpers
Alle reden om de schijnwerpers te richten op deze ‘prachtige voorbeelden van wandschilderkunst’, vindt Erfgoed Gelderland.
“Door de beeldenstorm en reformatie is Nederland veel oude kerkelijke kunst kwijtgeraakt. Gelukkig zijn de muurschilderingen in de Remigiuskerk met zorg en kunde teruggehaald. Naast die van de twaalf apostelen in het koor, zijn er afbeeldingen van de aanbidding van de koningen en twee vrouwelijke heiligen. Experts menen, dat er onder het pleisterwerk nog veel meer verborgen zou kunnen zitten”.
Publieksparticipatie
De voordracht en verkiezing tot vijftigste sleutelwerk bewijzen volgens de koepelorganisatie van het provinciale erfgoedveld hoe belangrijk publieksparticipatie is bij het maken van (kunst)historische overzichten.
Erfgoed Gelderland: “Hoeveel experts zich er ook over buigen, er zullen altijd hiaten zijn in hun gezamenlijke kennis. Om die te vullen is inbreng van publiek onontbeerlijk. Daarmee kunnen prachtige, onderbelichte werken zoals de Hengelose wandschilderingen voor het voetlicht worden gebracht”.
Enthousiast
Gelders gedeputeerde Peter Drenth (Cultuur en Erfgoed) reageerde enthousiast op de vele kwalitatief goede publieksvoorstellen voor het vijftigste sleutelwerk.
“Het toont de grote betrokkenheid bij de kunstgeschiedenis van Gelderland. Hoewel Gelderse kunst is uitgewaaierd over de hele wereld, blijkt het laatste sleutelwerk gewoon in de Achterhoek te bewonderen. Nu de lijst met vijftig sleutelwerken bekend is, gaan we er meer bekendheid aan geven. Want mooie kunst gerelateerd aan Gelderland, laten we graag zien”.
Alle Sleutelwerken van Gelderland staan op collectiegelderland.nl/sleutelwerken.
Foto: Wandschilderingen in het koor van de Remigiuskerk, Hengelo (foto Hans Wijninga).