Rijkswaterstaat laat als voorbereiding op de doortrekking van de A15 van knooppunt Ressen naar de A12 archeologisch onderzoek doen op het toekomstige tracé. In dat kader hebben archeologen in Angeren op één plek zowel resten aangetroffen van jagers en verzamelaars, als van de eerste landbouwers.
De vondsten zijn ongeveer 7.000 jaar oud. Het is volgens kenners zeldzaam dat overblijfselen van beide samenlevingsvormen worden gevonden op een plek. De opgraving geeft nieuwe inzichten over hoe mensen zich samen vestigden en boer werden.
Midden-Oosten
De overgang van jagen en verzamelen naar een agrarische levenswijze, waarbij de mens ook aardewerk leert maken en gebruiken en huizen bouwt, vindt zijn oorsprong in het Midden-Oosten, ongeveer 12.000 jaar geleden.
De nieuwe levenswijze heeft er vervolgens ongeveer 5.000 jaar over gedaan om Nederland te bereiken. Hoe een en ander precies tot stand is gekomen, daarover hebben archeologen nog veel vragen.
Eerste vaste bewoners
Archeologen hebben in Angeren, gemeente Lingewaard, onder meer aardewerk en vuurstenen gebruiksvoorwerpen aangetroffen uit zowel de tijd van jagers en verzamelaars– de middensteentijd (mesolithicum) – als de latere periode waarin landbouw belangrijker wordt – de nieuwe steentijd (neolithicum).
Vanuit archeologisch en antropologisch oogpunt is dat een zeldzaamheid. De vindplaats betekent dat archeologen nu kunnen onderzoeken hoe voorouders in het Nederlandse rivierengebied de stap hebben gezet van een bestaan van jagen en verzamelen naar landbouw en veeteelt, waarbij ze zich voor het eerst in een gebied vestigden. Over die belangrijke overgangsfase is weinig bekend.
Oever van voorganger Rijn
De vindplaats ligt op een plek waar duizenden jaren geleden een oude, zeer brede zijarm van de Rijn lag, waarvan in het landschap tegenwoordig niets meer is te zien.
Volgens geo-archeoloog René Isarin van Rijkswaterstaat woonden de eerste bewoners van dat gebied aan de oevers van deze arm van de Rijn. “Zij profiteerden van twee landschappen: een hoog en droog gebied met een voorraad noten, fruit, zaden, wortels en mogelijkheden voor akkers, en een nat gebied met vers water, vis en andere waterdieren. Met mogelijkheden voor transport”.
Het team archeologen heeft ter plaatse onder meer vuurstenen, wrijfstenen om graan en zaden te malen en stukjes aardewerk van potten en pannen aangetroffen. De grafwerkzaamheden bij Angeren zijn nog niet afgerond. Ze duren tot eind 2020, waarna alle vondsten bestudeerd gaan worden.
Tweede grote archeologische vondst
Archeologisch onderzoek maakt deel uit van de voorbereidende onderzoeken door Rijkswaterstaat in het kader van de doortrekking van de A15 en de verbreding van de A12 en A15 (project ViA15).
De vindplaats bij Angeren is niet de eerste bijzondere ontdekking die daarbij is gedaan. In 2018 was het enkele kilometers verderop in Bemmel ook al raak. Toen vonden ViA15-archeologen een vrijwel intact grafveld uit de Romeinse Tijd.
Project ViA15
Dagelijks staan er files op de A12, A50, de A325 en de Pleijroute (Arnhem, N325). In het wegenproject ViA15 werken de provincie Gelderland en Rijkswaterstaat samen om die problemen aan te pakken en doorstroming van het verkeer in de regio Arnhem-Nijmegen te verbeteren.
De A15 wordt doorgetrokken vanaf knooppunt Ressen naar de A12 tussen Duiven en Zevenaar én er komen extra rijstroken op de A12 tussen Westervoort en knooppunt Oud-Dijk. Ook op de A15 tussen de knooppunten Valburg en Ressen komen extra rijstroken.
Rechtstreekse verbinding
Met het doortrekken van de A15 ontstaat een rechtstreekse verbinding tussen de Rotterdamse haven en Duitsland. ViA15 moet er voor gaan zorgen dat weggebruikers sneller tussen Nijmegen, Arnhem, de Liemers en de Achterhoek kunnen reizen.
Dat komt de regionale economie en de werkgelegenheid ten goede. Aannemersconsortium GelreGroen gaat het project uitvoeren met zorg voor de omgeving. De klus is naar verwachting in 2024 geklaard. Meer op www.via15.nl
Foto: Gevonden aardewerk (foto Archol).