Toen Amsterdam nog een onbewoond moeras was, en de naam ‘Moskou’ nog gemunt moest worden, dreef Deventer al handel met Kiev en Novgorod. Het behoeft dan ook geen verbazing te wekken dat het oudste nog bewoonde stenen gebouw van Nederland in de Koekstad staat: de Proosdij.
Wethouder Ilse Duursma (CDA, Erfgoed en Monumentenzorg) opent op 10 september op de begane grond van het oudste deel, Sandrasteeg 8, een tentoonstellingsruimte.
Rijke historie
Het huis dateert van omstreeks 1130. Sinds de bouw heeft het pand hoogte- en dieptepunten gekend en is het fors gegroeid. In de eerste eeuwen van zijn bestaan woonde er de proost, de vertegenwoordiger van de bisschop. Sandrasteeg 8 was in het roomse Deventer dus een belangrijk en voornaam huis.
Na het beleg van de stad in 1591, onder leiding van Prins Maurits van Oranje, kwam het pand in handen van het lokale bestuur. In 1669 werd het voor het eerst als woonhuis verkocht aan Hendrick de Sandra, naar wie de straat is vernoemd. Ook daarna verleende het pand tal van belangrijke bewoners onderdak, onder wie politicus Henri Marchant, verantwoordelijk voor de grote taalhervorming en het vrouwenkiesrecht.
Schenking
In 1905 schonk toenmalig bewoner Robert Nieuwenhuis de voormalige Proosdij aan de gemeente Deventer, met de uitdrukkelijke wens er een school of museum te vestigen. Dat lukte niet direct en het pand raakte in verval. Tijdens WOII werd het bovendien zwaar beschadigd door afzwaaiende Engelse bommen.
In 1992 restaureerde de NV Bergkwartier Sandrasteeg 8. Hiervoor ontving de vennootschap de Europa Nostra Award. Sinds 2018 huisvest het deel van het complex aan de Stromarkt 19, op een prachtige manier, een deel van de nieuwe bibliotheek. Met de opening op 10 september van de tentoonstellingsruimte op de begane grond van Sandrasteeg 8 gaat de wens van Nieuwenhuis ruim honderd jaar later alsnog in vervulling.
Open Monumentendag
Op Open Monumentendag op zaterdag 10 september is Sandrasteeg 8, ter gelegenheid van Open Monumentendag, tussen 10.00 uur en 16.00 uur gratis te bekijken. Vanaf dat moment is dit deel van het pand onder leiding van gidsen te bezoeken. Er is, in samenwerking met Tijdlab en de gemeente Deventer, een tentoonstelling ingericht. Die biedt een overzicht van de geschiedenis van dit deel van de Koekstad en de rol die De Proosdij daarin vervulde.
NV Bergkwartier
De NV Bergkwartier is in 1968 opgericht als Stadsherstel, toen grote delen van de middeleeuwse binnenstad van Deventer dreigden te worden gesloopt. Inmiddels heeft de organisatie ruim 160 panden opgeknapt. Deze worden verhuurd als woonhuis, restaurant, hotel, kantoor, winkel en zelfs een archeologisch depot.