Het tweede steunpakket van 482 miljoen euro voor de culturele en creatieve sector vanwege het virus COVID-19 is bedoeld om makers en artiesten aan het werk te houden, zo heeft het kabinet Rutte III vandaag (maandag 16 november) bekend gemaakt.
Instellingen hebben de verantwoordelijkheid werk te generen voor regisseurs, scriptschrijvers, acteurs, ontwerpers, muzikanten, kunstenaars en theatermakers en alle andere makers in de culturele en creatieve sector. Met als doel mooie tentoonstellingen, films en voorstellingen waar iedereen van kan genieten.
Rijke culturele infrastructuur
Nederland kent een rijke culturele infrastructuur en het is belangrijk deze in stand te houden. Dit steunpakket is een vervolg op het eerste steunpakket van 300 miljoen euro voor cultuur voor 2020. Het tweede steunpakket zal ingezet worden in de eerste helft van 2021. Naast voornoemde 482 miljoen is er 40 miljoen euro extra uitgetrokken voor vrije theaterproducenten.
De sector kan ook een beroep doen op de algemene steunmaatregelen (NOW, TVL, Tozo). Samen met de twee steunpakketten investeert het kabinet 1,6 miljard in cultuur. Verantwoordelijk minister Ingrid van Engelshoven (OCW) stuurde hierover vandaag een brief aan de Tweede Kamer.
Van Engelshoven: “Het coronavirus hebben we helaas nog niet onder controle. Ook voor culturele en creatieve instellingen duurt de crisis heel lang. Helaas kwam daar de teleurstelling bij om de deuren weer tijdelijk te sluiten. Juist in deze tijd is de culturele en creatieve sector onmisbaar. Een sector die het leven mooier maakt, mensen verbindt en verrast en die aan veel mensen werkgelegenheid en inkomen biedt. Het tweede steunpakket is bedoeld om makers zoveel mogelijk aan het werk te helpen en te houden. Zodat er in Nederland ook na de crisis een sterke en trotse culturele en creatieve sector staat”.
40 miljoen voor vrije theaterproducenten
40 miljoen euro gaat er naar vrije theaterproducenten in de podiumkunsten die geen vaste subsidierelatie met de overheid hebben.
Veel voorstellingen konden door de aangescherpte maatregelen niet doorgaan, terwijl wel kosten zijn gemaakt. Ook de muzieksector ondervindt schade als gevolg van sluiting van concertzalen en theaters. Het kabinet Rutte III acht het van belang de vrije sector financieel gezond te houden. De steun is bedoeld om gemaakte kosten deels te compenseren, met als voorwaarde dat zij ook weer opnieuw investeren in producties voor het seizoen 2021-2022. Dat levert aanbod in de zalen en voor het publiek op en werkgelegenheid in de hele sector. Het Fonds Podiumkunsten zal de maatregel uitvoeren vanwege zijn expertise en infrastructuur om subsidie in de podiumkunsten weg te zetten.
Verdeling steunpakket
Ruim 200 miljoen euro gaat naar verlenging van de maatregelen uit het eerste steunpakket. In verhouding vloeit een groot deel hiervan naar kunstenaars en creatieve professionals: 49,75 miljoen.
Acteurs, schrijvers, filmmakers, muzikanten, beeldend kunstenaars, ontwerpers/ambachtsmensen, allen ontwikkelen ideeën voor voorstellingen en exposities. Zij werken veelal als zelfstandige en door de crisis zitten ze zonder opdrachten en zonder inkomsten. “Deze steun”, aldus Van Engelshoven, “hebben ze hard nodig”.
Van deze middelen gaat er 10 miljoen naar de NPO voor extra zendtijd voor de getroffen cultuursector. Via dit grote en nationale podium worden makers en publiek weer bij elkaar gebracht en kunnen voorstellingen en producties toch doorgaan.
Uitwerking 200 miljoen
- 100 miljoen euro aanvullende subsidie is voor instellingen en festivals in de Basisinfrastructuur 2021-2024 en de Erfgoedwet en instellingen en festivals die meerjarig financiering krijgen via de rijkscultuurfondsen;
- 49,75 miljoen is ter ondersteuning van makers en creatieve professionals. De zes rijkscultuurfondsen stellen regelingen voor de sector op om opdrachten aan makers te stimuleren. Daarnaast zijn er extra middelen voor scholing. Ook het plan van de NPO maakt hier onderdeel van uit;
- Er komt 15 miljoen extra voor de leenfaciliteit bij Cultuur+Ondernemen. Het beschikbare budget voor deze leningen wordt daarmee verhoogd van 30 miljoen naar 45 miljoen. Ook zzp’ers kunnen vanaf nu een lening aanvragen;
- Er gaat 10 miljoen naar het Kickstartfonds Cultuurfonds, een initiatief van de Bankgiro Loterij, het Prins Bernhard Cultuurfonds, het VSBfonds en de VandenEnde Foundation. Het fonds ondersteunt theaters, concertzalen, musea en vrije producenten in de aanpassingen die gemaakt moeten worden in de anderhalve-meter-samenleving. Ook de private partijen betrokken bij dit fonds stellen voor deze nieuwe fase wederom een bijdrage beschikbaar;
- 0,4 miljoen euro is bestemd voor Het Nationaal Theaterweekend;
- Voor de filmproducenten komt via het Filmfonds 6,25 miljoen beschikbaar.
- 20 miljoen gaat naar de Opengestelde Monumentenlening bij het Nationaal Restauratiefonds. Het beschikbare budget voor deze leningen wordt daarmee verhoogd van 50 miljoen naar 70 miljoen. Monumentenorganisaties kunnen hier een beroep op doen.
Nieuwe maatregelen
Naast de verlenging van het eerste steunpakket met andere accenten voor makers en artiesten, is een aantal nieuwe maatregelen voorzien:
- 150 miljoen stelt gemeenten in staat de cruciale lokale culturele infrastructuur te ondersteunen. Dit is naast de 68 miljoen die beschikbaar komt voor de schade die gemeenten en provincies hebben opgelopen;
- 11,2 miljoen komt beschikbaar om instellingen die jong talent begeleiden, te ondersteunen voor een half jaar. Het gaat om instellingen waarvan de activiteiten een positieve beoordeling kregen van de Raad voor Cultuur of een van de zes rijkscultuurfondsen, maar waar geen budget voor is;
- 20 miljoen is voor behoud van private musea en kunstcollecties van nationaal belang;
- 10 miljoen is voor de ontwikkeling van een garantieregeling voor filmproducties en 5 miljoen voor het uit laten voeren van fieldlabs die de wendbaarheid en weerbaarheid van de sector vergroten. Het advies van de Raad van Cultuur, de sector en de stedelijke regio’s zullen betrokken worden bij keuze en opzet van de fieldlabs;
- Ten slotte is er 15 miljoen beschikbaar, met inzet van het ministerie van EZK, voor behoud van het varend erfgoed (de zogenoemde bruine vloot).
Eerste reactie
De Taskforce culturele en creatieve sector ziet de steunmaatregelen als een belangrijke impuls om de sector perspectief te kunnen bieden voor een overbrugging tot de zomer van 2021. Wel is het volgens haar van belang dat de impact van de steunmaatregelen optimaal is en dat de steun daar terechtkomt waar die het hardst nodig is.
Zo pleit de taskforce ervoor dat de 150 miljoen voor gemeenten via een doeluitkering (= specifiek geoormerkt) voor cultuur beschikbaar wordt gesteld, opdat de middelen ook daadwerkelijk ten goede komen aan makers en instellingen.
Daarnaast attendeert de organisatie op het belang van steun voor werkenden, zzp’ers, makers en kunstenaars, door versoepeling en verruiming van Tozo, een regeling voor flexwerkers en de inzet van kanalen waarlangs gelden gemakkelijk en snel bij die groep terechtkomen.
“Minister Van Engelshoven verwijst in haar brief aan de Tweede Kamer terecht naar de verontrustende cijfers van het CBS (tweede kwartaal 2020 versus tweede kwartaal 2019) met betrekking tot de enorme omzetverliezen van scheppend kunstenaars en zzp’ers in de culturele sector, van gemiddeld 67 tot 80 procent”.
Blij
De taskforce zegt blij te zijn met de helderheid over het niet tot het omzetbegrip rekenen van huurkorting door lokale overheden, maar pleit ervoor ook andere Covid-specifieke ondersteuning door andere overheden of Rijksfondsen niet te verrekenen met de NOW.
Verder heeft de taskforce samen met de evenementenbranche aandacht gevraagd voor een garantieregeling voor de hele sector, zodat herkapitalisering, investering en heropstart soepeler kunnen verlopen. “De bewindsvrouw maakt een begin met 10 miljoen voor een pandemieregeling filmproducties”.
Foto: Juri Hiensch.