De restauratie van het Tolhuis van Gorinchem, uitgevoerd in opdracht van Vereniging Hendrick de Keyser, is voltooid. Het beeldbepalende gebouw heeft een nieuwe bestemming: deels woningen, deels kantoor en in de toren is een Monument en Bed ondergebracht, een vakantielogies met fantastisch uitzicht.
De door de monumentenorganisatie gekozen aanpak is een mooi voorbeeld van herbestemming waarbij binnen de historische structuur van een eeuwenoud gebouw met respect en passen en meten een nieuwe toekomst is geschapen.
Het schilderachtige Tolhuis staat strategisch in de vestingwal van Gorinchem, als een kasteel uitkijkend over de Merwede. Vanaf 1425 was daar een riviertol voor passerende schepen. Het huidige gebouw dateert uit het eind van de 16e eeuw toen de vesting rond Gorinchem werd aangelegd.
De hoofdvleugel van het Tolhuis is gemetseld in baksteen met ‘speklagen’ in Gobertanger steen en prachtige smeedijzeren muurankers. Inwendig zijn er hoge vertrekken met zware eikenhouten moer- en kinderbinten. Die liggen op fraaie gedecoreerde renaissanceconsoles. Minstens zo bijzonder is de eiken sporenkap uit de 16e eeuw.
Woningen en kantoor
Het Tolhuis omvat verschillende bouwdelen, die bij de nu afgeronde restauratie ieder een eigen herkenbare bestemming hebben gekregen. In de hoofdvleugel zijn een kantoor en een huis ondergebracht.
De aanbouw ten oosten van de hoofdvleugel is lager en heeft het uiterlijk van een woning. Die gaat mogelijk terug op het oudste deel van het complex, maar is vele keren verbouwd. Hier is een comfortabel huis ingericht dat door Hendrick de Keyser te huur wordt aangeboden.
Logeren in de toren
Tegen de hoofdvleugel van het Tolhuis, aan de zijde van de vesting en de rivier, staat een ‘donjonachtige’ toren met hoog schilddak, waardoor het gebouw wel eens voor kasteel is aangezien.
Op de bovenste verdiepingen, deels in de kap, met uitzicht over de vesting en de rivier, is het Monument en Bed gemaakt. Het vakantielogies is toegankelijk via een aparte traptoren met een eeuwenoude spiltrap.
Door vakantiehuizen te vestigen in haar monumenten hoopt Hendrick de Keyser meer mensen op ongedwongen manier kennis te laten maken met historische gebouwen: niet alleen door ernaar te kijken maar ook door er even te wonen.
Vanaf de top van de traptoren van het Tolhuis heeft de vakantieganger een magnifiek uitzicht over drie rivieren en de stad Gorinchem. Zie ook www.monumentenbed.nl.
Foto: De restauratie van het Tolhuis in Gorinchem is voltooid (foto Zien24).