Bunker Coconda in Hoek van Holland en Hoogheem Erfgoed en Logies in Nieuwolda zijn de winnaars van de Pieter van Vollenhovenprijs 2023. Doorzettingsvermogen en lef waren voor de jury de doorslaggevende argumenten. Van Vollenhoven, oud-voorzitter van het Nationaal Restauratiefonds, eert de winnaars op 6 en 12 december.
De Van Vollenhovenprijs is een jaarlijks terugkerende prijs voor een particulier of organisatie die de uitdaging is aangegaan om een monument in Nederland te behouden door het een nieuwe bestemming te geven.
Herbestemmen van monumenten is vaak geen eenvoudige opgave. Met de award, die door een onafhankelijke jury van erfgoedspecialisten wordt toegekend, spreekt prof. mr. Pieter van Vollenhoven zijn waardering uit voor de initiatiefnemers: “De wijze waarop deze twee winnaars hun monumenten een nieuw leven hebben gegeven is bewonderingswaardig. Het zijn geslaagde voorbeelden. Dankzij deze mensen met passie voor erfgoed, en met hen vele betrokkenen, blijven de monumenten behouden”.
Hoogheem Erfgoed en Logies
Hoogheem uit 1771 in Nieuwolda is uniek, omdat het de enige nog overgebleven boerderij is van het Oldambster type in oorspronkelijke vorm. Het pand is sinds de jaren dertig van de vorige eeuw niet meer bewoond waardoor ook het interieur nagenoeg onveranderd is gebleven.
Doel van de herbestemming was behoud voor de toekomst en te zorgen dat men blijvend kan genieten van het erfgoed. Ter plaatse zijn twee luxe vakantiehuizen tot stand gebracht, waarvan één in het oude woongedeelte; volledig in originele stijl waarbij te ervaren valt hoe het was om in zo’n bijzondere boerderij te wonen.
Hoogheem is prachtig gerestaureerd met behoud van uitstraling en karakter. Maar de jury was vooral ook onder de indruk van het lef dat de initiatiefnemers hebben getoond. “Zij hebben het hele voorbereidingstraject tot aan de restauratie gedaan zonder eigenaar te zijn; zonder de garantie dat ze de aankoop überhaupt rond zouden krijgen”.
Juryvoorzitter Van Vollenhoven noemt de aanpak ‘een voorbeeld van hoe je in Nederland een deel van de agrarische bebouwing op respectvolle manier kunt herbestemmen.’ Volgens hem worden ook andere agrarische herbestemmingsprojecten hiermee geëerd.
Bunker Coconda
Tijdens de Tweede Wereldoorlog maakte Bunker Coconda onderdeel uit van de Duitse ‘Festung Hoek van Holland’ en de Atlantikwall. Gelegen in het hoofdkwartier van de Marine Artillerie Abteilung 205 functioneerde de bunker als cruciaal knooppunt van telefoonverbindingen.
In 2020, precies 75 jaar na de bevrijding heeft de stichting Stelling 33 de voormalige telefoonbunker gerestaureerd en getransformeerd tot de pilot ‘Cocondo’: een concept waarmee bunkers langs de kust op duurzame en ecologische wijze worden getransformeerd tot betekenisvolle verblijfplaatsen.
Waar tijdens WOII de bunker bemand werd door twee manschappen biedt deze nu plaats aan twee volwassenen en twee kinderen. De jury is enthousiast over het doorzettingsvermogen van de initiatiefnemers: “Ga er maar aan staan, een bunker in een Natura 2000-gebied. Er waren acht ontheffingen nodig en dat is allemaal gelukt. Zo kan een kleinschalig particulier initiatief een herbestemming verwezenlijken, waar geen enkele professionele eigenaar aan zou willen beginnen vanwege de vele mitsen en maren”.