Nederland krijgt in totaal 2.560 voorwerpen terug uit het scheepswrak de Rooswijk van de Verenigde Oost-Indische Compagnie. De objecten, waaronder inventaris, zilveren munten en persoonlijke voorwerpen, worden opgeslagen in het Nationaal Maritiem Depot bij Batavialand in Lelystad.
De overdracht maakt deel uit van het opgravingsproject dat wordt uitgevoerd door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) in samenwerking met Historic England (HE) en de Britse aannemer MSDS Marine.
Teruggave van de objecten is belangrijk voor Nederland, omdat ze nu tentoongesteld kunnen worden om het verhaal van dit deel van de gedeelde maritieme geschiedenis te vertellen.
Officieel moment
Het #Rooswijk1740-project begon in 2016 toen werd vastgesteld dat het wrak – op 25 meter diepte op de Goodwin Sands, Kent (Verenigd Koninkrijk) – groot risico loopt op beschadiging.
Het officiële moment van de overdracht van de objecten was op vrijdag 10 november op de Nederlandse ambassade in Londen. Ambassadeur Karel van Oosterom kreeg daar objecten terug uit handen van Duncan Wilson, ceo van Historic England.
Schipbreuk
De Rooswijk was op 10 januari 1740 op weg naar Batavia (het huidige Jakarta, Indonesië) toen het in een storm schipbreuk liep op de Goodwin Sands. Alle 237 bemanningsleden kwamen om.
Na een archeologische beoordeling van de locatie in 2016 begonnen de RCE (namens het ministerie van Onderwijs, Wetenschap en Cultuur) en HE (namens het Department of Digital, Culture, Media and Sport), een jaar later een groot opgravingsproject, in samenwerking met aannemer MSDS Marine.
In totaal zijn meer dan 2.500 voorwerpen geborgen, waaronder uitrusting, zilveren munten, sabels, persoonlijke voorwerpen van de bemanning, scheepsconstructie en andere objecten. Alle werden ondergebracht in HE’s onderzoeksfaciliteit in Fort Cumberland, Portsmouth. Daar onderzochten specialisten de objecten en werden de vondsten geconserveerd.
Gezamenlijk onderzoek
De afgelopen zeven jaar hebben HE, de RCE en partners de gevonden objecten uit het wrak bestudeerd. Materialen werden geïdentificeerd, de samenstelling ervan geanalyseerd, artefacten gestabiliseerd en geconserveerd. Ook is dendrochronologisch onderzoek naar het hout van de scheepsconstructie gedaan.
Het project stelde de partners in staat om nieuwe digitale hulpmiddelen te ontwikkelen om ook niet-duikers in staat te stellen het wrak te bezoeken, zoals 3D-fotogrammetrie en de virtuele dive trail. Inmiddels zijn ook 29 bemanningsleden van de Rooswijk geïdentificeerd.
“Nederland en het Verenigd Koninkrijk zijn beide van oudsher maritieme naties”, verklaart Martijn Manders van de RCE. “Ons erfgoed weerspiegelt dit verleden. Door samen te werken beschermen RCE en HE niet alleen hun eigen, maar ook elkaars erfgoed en stellen daarmee een voorbeeld voor internationale samenwerking”.
“We hebben ontzettend veel geleerd over de VOC, het leven van mensen in de 18e eeuw en het leven aan boord in het bijzonder. De objecten uit de Rooswijk zullen worden gebruikt om deze informatie, de verhalen die we hebben geïdentificeerd, tot leven te laten komen. Zonder verantwoord beheer verdwijnt dit soort wrakken en de mogelijkheid om meer te leren over ons verleden”.
Ceo Duncan Wilson van Historic England onderstreept het belang van internationale samenwerking voor het behoud van het gedeelde maritieme erfgoed. “Dit zeven jaar durende project heeft fascinerende nieuwe feiten over de 18e-eeuwse Rooswijk aan het licht gebracht en zal ervoor zorgen dat de artefacten die we hebben teruggevonden, worden bewaard zodat toekomstige generaties ervan kunnen genieten.”
Vooruitblik
Medio november 2023 komen de meeste artefacten aan in Lelystad. Het andere deel van de vondsten blijft voorlopig in Portsmouth, omdat het conserveringsproces nog niet is afgerond. De Rooswijk objecten worden opgeslagen in het Nationaal Maritiem Depot in Lelystad en zijn beschikbaar voor bruiklenen voor tentoonstellingen.
Foto: Een duiker houdt een stuk porselein vast dat is gevonden op de wraklocatie van de Rooswijk (foto Michael Pitts)