Nederland telt in totaal ruim 108.000 erfgoedvrijwilligers. Dat blijkt uit onderzoek door Pyrrhula Research Consultants en Het PON & Telos in opdracht van de verzamelde erfgoedhuizen. In relatie tot het aantal inwoners scoort de provincie Zeeland met meer dan 6.700 vrijwilligers veruit het hoogst.
Dagelijks zetten tal van vrijwilligers zich in den lande in voor het beschermen, benutten en beleven van erfgoed. De recentelijk gepubliceerde studie geeft antwoord op vragen als: om hoeveel vrijwilligers gaat het, welke werkzaamheden hebben zij, hoeveel uur per week zijn ze gemiddeld actief en wat zijn hun drijfveren?
Immaterieel erfgoed
In Zeeland zijn de meeste vrijwilligers actief bij musea maar ook ‘initiatieven tot beoefeningen’ scoren opvallend hoog. Daaronder vallen initiatieven gericht op het actief beoefenen van immaterieel erfgoed: het uitoefenen van een ambacht, het in leven houden van een traditie, volkscultuur en/of het behouden en onderhouden van (streek)taal.
Top drie
In de provincie Zeeland bestaat de top drie vrijwilligersactiviteiten uit educatie/overbrengen van kennis, ontvangst en rondleiden van bezoekers en het beheer van objecten en gebouwen.
De meeste erfgoedvrijwilligers zijn 65 jaar en ouder. Over het algemeen blijken meer mannen dan vrouwen actief, ook al is bij een groot deel van de Zeeuwse erfgoedinstellingen de verhouding man/vrouw in balans.
Structureel
Het onderzoek toont aan dat vrijwilligers grotendeels structurele taken en werkzaamheden uitvoeren. Ze zijn vooral actief om erfgoed door te geven aan volgende generaties, om een historisch verhaal te vertellen en om de onderlinge sociale contacten te bevorderen.
Erfgoedorganisaties werken met vrijwilligers uit financiële noodzaak, vanwege de behoefte aan specifieke kennis en vaardigheden en om sociale contacten te bevorderen.
Belang
Erfgoed speelt een belangrijke rol in de samenleving. De OCW-notitie Erfgoed Telt gaat dieper in op de waarde van erfgoed voor (toekomstige) generaties, voor de leefomgeving en voor de maatschappij, in de breedste zin van het woord (verbindende waarde, identiteit).
Ook internationaal wordt onderkend dat vrijwilligers een grote rol spelen bij de sociale betekenis van erfgoed. Denk aan het Europese Verdrag van Faro, dat de mens en de samenleving en hún relatie met erfgoed centraal stelt. Ook in Nederland krijgt dit verdrag, en daarmee de erfgoedvrijwilliger, steeds meer erkenning en aandacht in landelijk en regionaal erfgoedbeleid.
Foto: Kinderen bezoeken het Maritiem Muzeeum Zeeland in Vlissingen.