De gemeente Westerveld, Wageningen University and Research (WUR) en de stichting CEPRO (Cultureel Erfgoed en Ruimtelijke Participatieve Ontwikkeling) werken aan de oprichting van een nieuwe buitengewone leerstoel. Aanleiding is de veranderende leefomgeving en de betekenis ervan voor lokale gemeenschappen.
Historisch geograaf Elyze Storms-Smeets (foto), in de dagelijkse beroepspraktijk actief voor het Gelders Genootschap, begint als special associate professor (universitair hoofddocent) en werkt toe naar de titel buitengewoon hoogleraar.
Aanleiding
Opgaven als klimaatadaptatie, energietransitie, stedelijke groei en krimp hebben grote invloed op de leefomgeving. Zo ook binnen de gemeente Westerveld (Drenthe).
Het gaat niet om een transitieopgave, maar om een brede variatie uitdagingen bij instandhouding en ontwikkeling. Steeds staat de vraag centraal: Hoe kan kennis over historische omgeving en erfgoed bijdragen aan oplossingen voor hedendaagse transitieopgaven?
Die vraag is volgens de WUR te koppelen aan omgevingsbeleid, dat steeds meer een zogenoemd multi-actor en multi-level karakter krijgt. Daarbij zijn overheidsactoren niet langer dominant. Burgers, private actoren en maatschappelijke organisaties worden in toenemende mate betrokken bij beleidsvormingsprocessen, waarvan herontwikkeling en/of hergebruik van erfgoed in huidige transities deel uitmaken.
Dat vereist kennis over nieuwe vormen van interactie en dialoog tussen overheidsniveaus en maatschappelijke actoren, en de rol die erfgoed – en daarmee samenhangende culturele tradities – daarbij kan spelen.
Ruimtelijk, ontwerpend en participatief
De CEPRO-doelstelling is wetenschappelijke kennis ontwikkelen én delen over een ruimtelijke, ontwerpende en participatieve erfgoedbenadering met een sterke samenwerking (dialoog) tussen de lokale gemeenschap, de sector en de academische wereld.
Dat gaat verder dan eerdere initiatieven op het vlak van erfgoed en ruimte door een wetenschappelijkere, participatieve en ontwerpende benadering die breder toepasbare kennis en methoden creëert en een beter draagvlak in de maatschappij garandeert.
Drie projectonderdelen
Voornoemde doelstelling wordt vertaald naar drie projectonderdelen, met eigen subdoelen:
- Living Labs: versterkte samenwerking als basis voor erfgoedinclusieve transities;
- Onderzoek: ontwikkelen en testen CEPRO erfgoedbenadering én versterken en vergroten van vakgebieden historische geografie en landschapsarchitectuur (ruimtelijk, ontwerpend, participatief);
- Onderwijs: opleiden van erfgoedadviseurs en rentmeesters van de toekomst en lifelong learning leeromgeving voor erfgoedprofessionals.
De CEPRO benadering ontwikkelt een scala opschaalbare methoden en instrumenten, dat bruikbaar moet zijn voor diverse typen erfgoed en bij verschillende transitieopgaven, in stedelijk en in landelijk gebied. Vijf cases staan centraal: Noordwolde, Weerribben, Wilhelminaoord, Koloniën van Weldadigheid en de regio zuidwest Drenthe (via living labs).
Ruimtelijke wetenschappen
Actuele opgaven zoals energietransitie, klimaatadaptatie en stedelijke groei /krimp hebben impact op het landschap en vereisen een integrale aanpak met de focus op ruimtelijke vraagstukken en methodes.
De vijfjarige buitengewone leerstoel werkt daarom volgens de Wageningen University and Research vanuit het domein van de ruimtelijke wetenschappen. Zij krijgt een plek binnen het cluster Landschapsarchitectuur en Ruimtelijke Planning.
De leerstoel gaat participatief, ruimtelijk en ontwerpend wetenschappelijk onderzoek uitvoeren, in samenwerking met de lokale bevolking, en zal de gezamenlijk nieuw opgedane kennis in dialoogtrajecten met de regio delen.
Het onderwijs en onderzoek vanuit de buitengewone leerstoel zal zich niet alleen richten op de living labs, maar kan ook bij andere transitieopgaven in Nederland en Europa een rol spelen.
Partners
Dankzij bijdragen van de provincies Overijssel en Friesland, de gemeente Steenwijkerland, het Waterschap Drents- Overijsselse Delta, het ministerie van Binnenlandse Zaken en subsidies uit de Regiodeal en de EDR was totstandkoming van de bijzondere leerstoel al gegarandeerd.
De gemeente Westerveld levert daarnaast als initiatiefnemer een substantiële bijdrage. Met geld uit de Erfgoed Deal kunnen het programma en de doelstelling van de leerstoel nu verbreed en versterkt worden.
Foto: Historisch geograaf Elyze Storms-Smeets, werkzaam bij het Gelders Genootschap, werkt toe naar de titel buitengewoon hoogleraar.
Trots op deze mooie mijlpaal!
Een prachtige, compacte weergave van wat de leerstoel beoogd te gaan doen. De leerstoel is een kroon op het voorbereidend werk. De echte kroon gaat nu ontstaan. Laten we hopen dat de leerstoel tot in lengte van jaren een bijdrage gaat en blijft leveren aan de toekomst, samen met velen uit de samenleving/van de betrokkenen.
In Westerveld mogen we blij zijn met het vliegwiel dat de leerstoel ons biedt bij de kansen vanuit ons bijzondere erfgoed en de betrokken samenleving.
Mooi artikel!
De leerstoel heeft alles in zich om een absolute meerwaarde te worden voor de levensloopbestendige ontwikkeling van de (lokale) samenleving.
Trots op.mijn dochter. Zij kreeg de liefde voor natuur en cultuurhistorie mee oo haar vele wandelingen in het mooie cultuurrijke Valkenbergs land.
Interessant. Mijn PhD onderzoek omvat burgerparticipatie voor watererfgoed in een gebouwde omgeving als shared resource.