Volkstuinen kennen lange wachtlijsten en lokaal geteelde groente en fruit kunnen in toenemende mate op belangstelling rekenen. Steeds meer initiatieven beogen oude moestuinen nieuw leven in te blazen. Daarnaast groeit de aandacht voor biodiversiteit, de bij, een gezonde bodem en gezonde voeding.
Volgens het Erfgoedhuis Zuid-Holland is het dan ook hoog tijd om binnen de landgoederenzone Hollands Buiten te kijken naar de historische moestuinen en boomgaarden.
Hollands Buiten
Moestuinen en boomgaarden zijn van oudsher belangrijke onderdelen van historische buitenplaatsen. De opbrengst van allerhande gewassen uit de nutstuinen was bestemd voor eigen gebruik op het buitenhuis of werd meegenomen naar de stad.
Zo was de buitenplaats-eigenaar verzekerd van verse groenten, kruiden en fruit uit eigen tuin. De moestuinen waren veelal ommuurd en vaak werden de muren ook weer benut voor de teelt van leifruit. Ook koude bakken, kassen en oranjerieën maakten deel uit van de ensembles.
De moestuincultuur stond in het gebied van Hollands Buiten op hoog niveau. Sommige producten, zoals ananas, werden als waardevol geschenk cadeau gedaan. Op veel buitenplaatsen zijn de moestuinen in onbruik geraakt of geheel verloren gegaan.
Bekendheid, behoud en revitalisatie
Om een goed beeld te krijgen van hetgeen in Hollands Buiten aan moestuinen op buitenplaatsen resteert, wordt in opdracht van provincie Zuid-Holland een inventarisatie gemaakt ten behoeve van de provinciale erfgoedlijn Landgoederenzone Zuid-Holland.
Taco IJzerman van Land en Co voert de inventarisatie uit. Hij is sinds 1997 actief in advies, ontwerp, begeleiding en beheer van ondernemingen en projecten op het gebied van biologische landbouw, landgoederen, historische moestuinen en stadstuinieren. Het onderzoek wordt begeleid door deskundigen op het gebied van de historische buitenplaats en cultuurhistorisch groen. De inventarisatie wordt naar verwachting in december afgerond.
Draagvlak
Door de moestuinen, boomgaarden en (boom)kwekerijen te inventariseren wordt bijgedragen aan de bekendheid, het draagvlak en daarmee behoud van deze buitenplaats-elementen.
Belangrijk nevendoel van de opdracht is te bekijken in hoeverre moestuinen op buitenplaatsen de potentie hebben om weer te worden gerevitaliseerd en naast opbrengst een recreatieve, sociale en educatieve functie te kunnen gaan vervullen. Daarbij wordt ook gekeken naar aansluiting van locaties bij het provinciale Groene Cirkel project De Tuin van Holland.
Foto: Moestuinensemble van Huize Bijdorp in Voorschoten.
Hier lijkt mij ook een taak weggelegd voor de Nederlandse Tuinenstichting!
Begrijp ik het nu goed? Wordt een inventarisatie-onderzoek gestart naar aanwezigheid van moestuinen op buitenplaatsen in Zuid-Holland of alleen in de regio Hollands Buiten? En wat wordt dan precies geïnventariseerd, de aanwezigheid van een moestuin, of wat er wordt geteeld of wat verder?