Op Huis Landfort te Megchelen (Gelderland, Achterhoek) is gisteren (maandag 17 mei) een belangrijke stap gezet voor het Kennisprogramma Klimaatbestendige kastelen, historische buitenplaatsen en landgoederen.
Het programma beoogt de gevolgen van klimaatveranderingen voor historisch groen en blauw op kastelen, historische buitenplaatsen en landgoederen (KBL) in kaart te brengen. Ook is het bedoeld om kennis en ervaring met mogelijke maatregelen te verzamelen en te delen.
Op Huis Landfort werd, in het bijzijn van de provinciepartners Zuid-Holland, Utrecht en Gelderland, het startschot gegeven voor de eerste meting voor de Groenblauwe monitor.
Zwaar aangetast
“Historisch groen en blauw rond KBL dreigt zwaar aangetast te worden door het veranderende klimaat”, weet Jennemie Stoelhorst, directeur van de stichting Kastelen, Buitenplaatsen en Landgoederen (sKBL).
“Op veel buitenplaatsen in het oosten van Nederland is het te droog. Hierdoor dreigen bijzondere plantensoorten verloren te gaan. Ook monumentale bomen zullen door de lage grondwaterstanden verdwijnen. Funderingen van hoofdhuizen en bijgebouwen kunnen verzakken. In Zuid-Holland kampen buitenplaatsen met verzilting. Met andere partijen moeten we op zoek naar hoe de prachtige KBL beter te wapenen tegen watertekort, maar ook tegen wateroverlast”.
Handen ineen
Reden genoeg voor de sKBL om met de provincies Utrecht, Gelderland, Zuid-Holland, de gemeente Zeist, het Utrechts Landschap en het Utrechts Particulier Grondbezit, de handen ineen te slaan en een pilot te beginnen om de klimaateffecten in beeld te brengen.
“Er wordt veel gesproken over het veranderende klimaat en de gevolgen die dat heeft voor bijvoorbeeld de landbouw”, aldus Stoelhorst, “Maar we vergeten dat ook ons erfgoed beschermd moet worden tegen het veranderende klimaat. Met het programma willen we – naast het in beeld brengen van de klimaateffecten – zoeken naar oplossingen voor het probleem, waarmee eigenaren en beheerders zelf aan de slag kunnen. Ook moeten we met partijen in de omgeving van de KBL nadenken hoe het waterbeheersysteem klimaatbestendig te maken valt”.
Groenblauwe monitor
Aan het programma werken dertig eigenaren en beheerders mee van KBL uit de deelnemende provincies. Op iedere locatie wordt op drie manieren gemeten: via foto-opnamen vanaf de grond, via een multispectraalcamera vanuit de lucht en via continu monitoring van de bodemdroogte via satellietbeelden.
Samen brengen ze niet alleen de conditie van het groen in kaart, maar ook van de waterelementen en -systemen. De digitale monitoringstechnieken worden gecombineerd met vakkennis over historisch groen en waterbeheer, waardoor een beeld kan worden gevormd van de klimaateffecten op dit erfgoed.
Partners
Het programma wordt mede mogelijk gemaakt door de Erfgoed Deal en uitgevoerd onder penvoerderschap van de sKBL. Techbedrijf Fenicks, specialist in monitoring van ruimtelijk erfgoed, verzorgt de monitoring van de dertig deelnemende KBL. Het uiteindelijke doel is, na de pilotfase, de monitoring van klimaateffecten landelijk uit te breiden en te voorzien van kennis over effectieve maatregelen in het kader van klimaatadaptatie.
Foto: René Dessing, voorzitter sKBL en directeur van de Stichting Erfgoed Landfort, knipt het lint en lanceert de drone voor de eerste meting van de groenblauwe monitor voor Huis Landfort (Megchelen). V.l.n.r.: Rianne Pot (beleidsmedewerker erfgoed provincie Utrecht), Paul-Robert van der Zouw (tuinbaas Huis Landfort), Hanneke Nuijten (beleidsmedewerker erfgoed/projectleider erfgoedlijn Landgoederenzone provincie Zuid-Holland), Paul Thissen (regisseur/verbinder erfgoed provincie Gelderland), Jennemie Stoelhorst (directeur sKBL) en Saskia Boom (directeur Fenicks).
Mijn vraag in dit verband is: is de droogte op landgoederen nu ontstaan door grondwaterstandsverlaging (t.b.v. landbouw, veeteelt en / of bosbouw) of door natuurlijke oorzaken. Sinds de hete zomers van enkele jaren geleden klagen landgoedeigenaren over de achteruitgang van de biodiversiteit van de landgoederen. Dat kan kloppen want hoe droger de bodem hoe meer de biodiversiteit daaronder te leiden heeft Maar droogte kan ontstaan zijn door het ingrijpen van de mens of door natuurlijke oorzaken. Het is mode om de droogte aan het klimaat toe te schrijven terwijl ik denk dat minstens de helft van de droge grachten en weilanden en bossen door menselijke activiteiten wordt veroorzaakt. Vergeet dat vooral niet.