Kunstmanifestaties in kerkgebouwen. “Hoe kunnen we de gelaagde betekenis van kerkgebouwen tot uiting brengen in hedendaagse kunst en zo de markante gebouwen extra relevantie geven?”
Met deze vragen zijn kunstenaars van verschillende disciplines aan de slag gegaan. Resultaat: zes verrassende voor publiek toegankelijke kunstmanifestaties dwars door heel Nederland. Van Groningen tot Utrecht en van Leiden tot Nijmegen.
Meervoudige betekenis
Tot op de dag van vandaag wordt kunst in, over en voor kerken gemaakt. Ze zijn bezongen, geschilderd, gefotografeerd en in poëzie vervat. Dat zal ongetwijfeld te maken hebben met de vele betekenissen van het kerkgebouw. Het staat voor geloof, maar ook voor samenzijn, voor verhalen en voor ruimte.
Die meervoudige betekenis is van groot belang. Zeker als de toekomst van de gebouwen onder druk staat. De kerkgenootschappen zelf voorzien dat de komende jaren honderden kerken hun religieuze functie verliezen. Willen we de iconische gebouwen voor de samenleving behouden, dan moeten we de verschillende betekenislagen ervan telkens opnieuw laten zien en zo een bijdrage leveren aan instandhouding.
Kerk en Kunst
Hedendaagse kunst biedt daartoe een bijzondere kans. In het project Kerk en Kunst zijn kunstenaars van verschillende disciplines op zoek gegaan naar de betekenissen en verhalen van een kerkgebouw.
In gesprek met gelovigen, gebruikers, bezoekers én het gebouw zelf. De kunstenaars onderzoeken wat een kerk is, was en zou kunnen zijn. Gedurende de hele maand november kan publiek deelnemen aan een gevarieerd programma. Zo kan eenieder zich laten verwonderen door een kerkgebouw waarin een verdwenen carillon terugkeert of luisteren naar elektronische muziek, geïnspireerd op de geluiden die in een kerkgebouw klinken: de menselijke stem, het orgel en de kerkklokken.
Fantastische omgeving
Krien Clevis, een van de deelnemende kunstenaars, is enthousiast over het project.
“Kerken zijn een fantastische omgeving voor kunst. Niet alleen als prachtig decor, maar ook als museale of akoestische ruimte, of als plek waar je in alle stilte goed kunt observeren. Bovendien heeft elke kerk haar bewoners; het is een plek om samen te komen, en als het om kunst gaat samen te werken. Door een project als dit, wordt opnieuw de wederzijdse relatie tussen kunst en kerk aangestipt”.
Ankers in de samenleving
Het project Kerk en Kunst gaat verder dan zes culturele activiteiten door heel Nederland.
Frank Strolenberg, een van de initiatiefnemers en werkzaam als programmamanager voor het programma Toekomst Religieus Erfgoed: “Voor mij is een kerkgebouw een plek van verbinding, van ontmoeting en vooral van waarden die wij als samenleving koesteren. In een kerkgebouw is vaak eeuwenlang gesproken over wat gemeenschapszin betekent, sociale rechtvaardigheid, leiderschap en identiteit. Die gebouwen zijn ankers in een samenleving die dit soort bakens hard nodig heeft. Kunst houdt ons een spiegel voor en laat ons hierover nadenken. Het raakt mij direct in mijn ziel”.
Foto: Krien Clevis ©, Making-of ‘Kaarslicht-foto’, Hartebrugkerk, Leiden, september 2019.
Kunstmanifestaties in kerkgebouwen
Mooi dat deze iconische gebouwen behouden blijven voor onze samenleving.
De betekenis van een kerkgebouw zijn van wezenlijk belang voor ons allemaal.
Verbinden en ontmoeten,kijken en genieten van kunst geeft energie.
Religieus erfgoed is niet uit stad of dorp weg te denken, maar het staat stevig onder druk. Herbestemming is omwille van het behoud een zaak van de hele samenleving. Kunstmanifestaties en andere activiteiten, die de samenleving raken, dragen daaraan in belangrijke mate bij.
Rob Lureman, secretaris en technisch adviseur SIEGF (Stichting Industrieel Erfgoed Gelderland-Flevoland).