In de bossen van Achterberg bij Rhenen in de provincie Utrecht ligt landgoed Remmerstein. De heer Philipse liet ter plaatse in 1912 een landhuis bouwen. De locatie was gekozen naar de wens van zijn echtgenote: “Ik wil een plek waar het bos als een warme shawl in mijn nek ligt“.
“Dat was mijn overgrootmoeder”, weet Annelou Evelein, de huidige eigenaresse. Zij nam met zes familieleden de taak op zich het bezit in oude luister te herstellen.
Remmerstein is een prachtig, maar complex landgoed, met onder andere rijksmonumenten en een historische terrassentuin van Tersteeg. Centrale vraag: hoe kan het goed draaien en welke gerichte investeringen zijn daarvoor nodig?
Tafellaken en servet
In het bijzonder in de huidige coronacrisis leeft dezelfde behoefte bij veel ondernemers in erfgoed. Hoe kan ik mijn onderneming – weer – met succes exploiteren, zonder al te veel kosten?
Evelein: “Wij zijn te klein voor tafellaken en te groot voor servet. Remmerstein heeft te weinig massa om winst te maken én we hebben zelf allemaal gezinnen en banen naast het landgoed. Het geheel moet een kleinschalige, intieme, familiaire uitstraling houden, passend bij de geschiedenis van het landgoed. Maar dan zijn er niet genoeg inkomsten om de overhead te dekken. Dus Remmerstein moet zichzelf bedruipen, maar hoe pak je dat aan?”
Samenhang in de exploitatie
Het Erfgoed Expert Team (EET) van de provincie Utrecht hielp de familie. Het team is een multidisciplinaire denktank die meedenkt met ondernemers in erfgoed over ingewikkelde vraagstukken op het gebied van onder andere exploitatie, duurzaamheid, restauratie en hospitality.
Het EET ging in 2019 op Remmerstein aan de slag. De leden van het team stelden in overleg met de familie vast dat er samenhang mist in de huidige exploitatie en een verhaal waar alles aan opgehangen wordt.
Vrouwenhanden
Evelein: “Remmerstein grossiert in eeuwenoude verhalen. Neem alleen al het feit dat het goed altijd in vrouwenhanden is geweest. Vroeger ongebruikelijk. Mijn overgrootmoeder was dan ook een feministe avant le lettre. Zij ging bijvoorbeeld in tegen adviezen van een toentertijd wereldberoemde architect. Die nam daarop de benen”.
Drie gouden regels
De experts keken naar de kansen op de markt en kwamen tot drie gouden regels voor de exploitatie:
- Voeg met verhalen en beleving een laag toe aan de rijke geschiedenis van Remmerstein;
- Ga in alles voor kwaliteit;
- Zorg dat elke verandering bijdraagt aan het geheel.
Ondernemersbril
Annelou Evelein: “Kijk door een ondernemersbril en werk in stappen. Dat is een advies van de experts waar wij veel aan hebben. Mijn familie bestaat grotendeels niet uit ondernemers, dus het benoemen van concrete projecten waarmee je gericht kan investeren zodat het landgoed zichzelf op termijn terugbetaalt was een belangrijke boodschap. Alles werd onderbouwd met cijfers, zodat er vertrouwen ontstond. Het inzicht in gericht investeren en het voorrekenen dat bepaalde leningen zichzelf terugbetalen maakten dat we stappen durfden te zetten.”
Gunstig marktonderzoek
Daarnaast was er marktonderzoek naar de mogelijkheden voor horeca. Die kansen bleken positief en dat bleek verhelderend voor de familie, omdat ze van die markt niet thuis zijn. Ook een analyse van de landschapsarchitect was waardevol. Met beide gaat de familie wellicht in een later stadium aan de slag.
Stap voor stap
Optimaliseren wat er al is, is volgens Evelein vooralsnog het eerste uitgangspunt.
“De schuur wordt een duurzaam appartement, de Pauwentuin opgeknapt, de oprit heringericht en de parkeerplaats verplaatsen we om het landgoed toegankelijker te maken. Zodra uit die stap voldoende inkomsten komen, gaan we op termijn verder met de horecaplannen en het ontwikkelen van onze identiteit met bijvoorbeeld een app die het verhaal van landgoed Remmerstein vertelt. Elke stap genereert verdiensten om verder uit te breiden, is het idee. Want naast geld, moeten wij de tijd vinden om elke stap op te kunnen pakken binnen de familie”.
Geïnteresseerd in advies van het Erfgoed Expert Team? Mail naar erik.van.tooren@provincie-utrecht.nl
Meer op https://werkplaats-waterlinies.nl/eet
https://landgoedremmerstein.nl/
Foto: Remmerstein (foto Annelou Evelein).
In de periode 1947-1950 ben ik als leerling van het Nederlandsch Lyceum in Den Haag met mijn klas op Remmerstein geweest voor een werkweek.
Twee leraren hielden toezicht. Het was altijd een geweldig gezellige week. Veel succes met het in stand houden van dit monument.