Vlak achter Huis Doorn op de Utrechtse Heuvelrug staat een prachtig rijksmonument. Maar de villa op landgoed Aardenburg ging door verkeerde keuzes uit het verleden hard achteruit. Het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) kwam in actie. “We hebben het pand nieuw leven ingeblazen”.
Op het ogenblik is het grootste deel van de villa nog omhuld met een hoge bouwsteiger. Eind 2023 zal die cocon verdwijnen waarna Aardenburg naar het zich laat aanzien opleeft als een vlinder.
Vanaf dan is het rond 1865 gebouwde monument als vanouds in volle glorie te bewonderen voor bezoekers van het deels openbare park. Daarnaast gaat de villa weer haar vorige functie vervullen als kantoorgebouw van het Coördinatiecentrum Expertise Arbeidsomstandigheden en Gezondheid (CEAG).
Dit onderdeel van de Defensie Gezondheidszorg Organisatie is verantwoordelijk voor het verlenen van zorg aan militairen en burgers die herstellen van zwaar letsel. Daarmee speelt de villa een onmisbare rol voor het naastgelegen Militair Revalidatie Centrum.
Lekkages
De jongste renovatie liet Defensie uitvoeren tussen 2005 en 2008. In die jaren is het interieur van de villa hersteld en geschikt gemaakt voor kantoorgebruik. Tegelijkertijd zijn destijds echter verkeerde keuzes gemaakt met nadelige gevolgen op langere termijn.
Zo was de kroonlijst afgetimmerd met triplex waardoor vocht weinig kans kreeg uit het hout te trekken. Daarnaast kon het zinken dak onvoldoende ventileren met lekkages en houtrot als gevolg. Met die kennis besliste Jeff Hercules, projectleider Rijksvastgoedbedrijf, om begin 2022 pas op de plaats te maken.
Hercules: “Ruud Smeets van de sectie Monumenten en Kunst van het RVB raadde gezien de slechte staat van het pand aan om een omgevingsvergunning aan te vragen. Die stelde ons in staat meer ingrijpende werkzaamheden aan het kwetsbare monument uit te voeren. Met medewerking van de gemeente kon de aanvraag snel afgerond worden waarna we écht konden beginnen”.
Klassieke details
Bureau Wevers en Van Luipen stelde het herstelplan voor het kwetsbare gebouw op. Verantwoordelijk architect Dominique Vermeulen: “Naast het technisch herstel is het belangrijk de historische verschijningsvorm in het oog te houden. Dat omvat onder andere het terugbrengen van de klassieke detailleringen en de oorspronkelijke kleurstelling”.
Door voorzichtig de buitenste laagjes verf van de gevel weg te krabben, kwam de authentieke okergele kleur tevoorschijn. De raamluiken krijgen weer de olijfgroene kleur van de oorspronkelijke luiken.
Afgekapte schoorstenen
Op en langs het zinken dak is misschien wel het meeste werk verricht. Vroeger waren de acht prachtige schoorstenen kenmerkend voor het uiterlijk van de villa. Door afbrokkelend pleisterwerk en problemen met vocht is in het verleden gekozen om een aantal schoorstenen af te kappen en te voorzien van vlakke afdekkers.
Met de restauratie zijn de klassieke detailleringen teruggebracht en functioneren de schoorstenen als ventilatie van het dak. Daarnaast zijn alle dakkappellen nu ook geïsoleerd. Door het verwijderen van de leien aan de zijkant van de dakkappellen konden de zijmuren een paar centimeter opschuiven zodat ruimte ontstond voor isolatiemateriaal. Vermeulen: “Tot slot is het dak voorzien van gloednieuwe valbeveiliging en bliksemgeleiders zodat het gebouw voldoet aan de veiligheidsstandaarden van vandaag”.
Geheugensteuntjes
Binnen hangen overal plakkertjes met geheimzinnige codes. Het zijn geheugensteuntjes voor de schilders om te weten waar welke kleur aangebracht moet worden. Weliswaar is de restauratie van de villa bijna klaar, het naastgelegen monumentale koetshuis staat er nog verwaarloosd bij. Dat is de volgende uitdaging.
Met de eindstreep van de villa in zicht kijkt projectleider Hercules met trots terug op het traject. “Het begon klein en groeide uit tot een volledige restauratie, een gigantisch karwei. Met het team hebben we de klus geklaard. We hebben de villa niet alleen opgefrist; we hebben haar nieuw leven ingeblazen”.
Foto: De villa op landgoed Aardenburg (foto Rob ter Bekke),
Fijn dat het gebouw weer hersteld wordt, maar geen woord over het park, dat door 2 generaties Copijn is ontworpen en aangelegd. Te beginnen met Jan Copijn ( 1812-1885) in 1860, daarna door zijn oudste zoon Hendrik Copijn ( 1842-1923) in 1902 met een uitbreiding. Hier is ook cementrustiek toegepast zoals kunstrotsen door Jan en een brug bij de uitbreiding in samenwerking met 2 generaties Moerkoert!