Wordt het de Mondriaantaxus, de Kabouterboom of de Marialinde? De zilveresdoorn die meegroeide met een jonge gemeente of de eik die werd gered dankzij een petitie? Een boom bij een monument of juist een op een begraafplaats? De nationale stemronde voor de titel Boom van het Jaar, georganiseerd door het SBNL Natuurfonds, is begonnen.
Ook voor de editie 2023 heeft de jury uit alle inzendingen twaalf bomen (een per provincie) genomineerd. De competitie wordt voor het zesde jaar op rij gehouden.
Markant
De verkiezing Boom van het Jaar 2023 draait niet om de dikste, oudste of mooiste boom, maar om markante bomen met een verhaal. Het kan gaan om een legende, een historisch verhaal of om een boom met bijzondere waarde voor een dorp of stad.
“Bomen vertolken emotionele waarde”, aldus het in Leersum gevestigde SBNL Natuurfonds, “zij vertellen verhalen die het waard zijn om gedeeld en herinnerd te worden”. Vorig jaar sleepte de 220-jarige en bedreigde Markiezeneik op Landgoed Amelisweerd in Utrecht de nationale titel in de wacht.
Stemmen
Tot en met 16 oktober (12.00 uur) kan iedereen in Nederland stemmen op de boom van zijn of haar keuze via www.deboomvanhetjaar.nl. De boom met de meeste stemmen wordt uitgeroepen tot Boom van het Jaar 2023.
De winnaar, die kan rekenen op een feestelijke huldiging, is tevens de Nederlandse inzending voor de Europese verkiezing Tree of the Year 2024. Deze competitie bestaat sinds 2011 en wordt georganiseerd door de Environmental Partnership Association (EPA). Nederland behoort tot de 16 deelnemende landen.
Genomineerden op rij
- Drenthe: De solitaire eik (Hollandscheveld)
- Flevoland: De boom die meegroeide (Zeewolde)
- Friesland: De Moordboom (Balk)
- Gelderland: De Kabouterboom (Beek)
- Groningen: De populier van Graaf Adolf (Heiligerlee)
- Limburg: De Huuskesboom (Libeek)
- Noord-Brabant: De Marialinde (Oisterwijk)
- Noord-Holland: Boom geeft lucht (Zaandam)
- Overijssel: De Domineeseik (Heemse)
- Utrecht: De rode beuk van de baroniestad (IJsselstein)
- Zeeland: De Mondriaantaxus (Domburg)
- Zuid-Holland: De Poortwachter van het Verleden (Numansdorp)
Toelichting per boom
Drenthe
De solitaire eik van Hollandscheveld – gemeente Hoogeveen
In 1925 werd hij geplant om schaduw te geven aan de boerderij. Het huis verdween, de zomereik bleef staan en zijn omgeving veranderde in het bedrijventerrein Riegmeer (Hollandscheveld). Toen de solitaire eik gekapt dreigde te worden voor de plaatsing van een nieuw transformatorstation, begonnen omwonenden met succes een petitie. Binnenkort krijgt de eik, inmiddels zo’n 20 meter hoog, een nieuw plekje, circa 250 meter verderop. Hij is het symbool geworden van verbondenheid en betrokkenheid.
Flevoland
De boom die meegroeit – gemeente Zeewolde
Toen de kern van Zeewolde in 1984 ontstond, werden aan de rand van het dorp primaire voorzieningen aangebracht, zoals een gemeentehuis, een bank en een schoolgebouw. Eromheen werden bomen geplant, waaronder deze zilveresdoorn. Door de groei van Zeewolde was er al snel behoefte aan een permanente stenen school, dichter bij de woningen. Basisschool ‘t Wold verhuisde naar de Flevoweg en de zilveresdoorn verhuisde mee. Een boegbeeld voor de ontwikkeling van een jonge gemeente.
Friesland
De legende van de Moordboom – gemeente De Friese Meren
Begin 19e eeuw reisde bij Balk een scharenslijper rond, genaamd Johannes Ages. Vanwege zijn donkere uiterlijk werd hij de ‘swarte skearsliper’ genoemd. Toen in 1841 een boerendochter werd vermoord naast een zomereik, werd onmiddellijk de scharenslijper verdacht. Plots verschenen in de stam de mysterieuze woorden: Johannes Ages Moord Niet (‘Moord’ is nog te lezen). Jaren later bekende de echte dader de moord in een brief. Vanwege de bijzondere legende werd de boom behoed voor kap.
Gelderland
De Kabouterboom – gemeente Berg en Dal
De Kabouterboom in het Kastanjedal van Beek is minstens 450 jaar oud. Hij dankt zijn naam aan de verhalen over kabouters die in de spleten van de holle stam wonen. In de loop der tijden heeft de tamme kastanje veel doorstaan: granaatvuur, blikseminslag, vandalen stichtten brand in zijn holle stam. De boom herstelde zich goed van al deze rampen. Onlangs na een gemeentelijke verkiezing gekroond tot de ‘Boom van Berg en Dal’.
Groningen
De populier van Graaf Adolf – gemeente Oldambt
Het Graaf Adolfmonument werd opgericht ter nagedachtenis aan de slag bij Heiligerlee in 1568, het officiële begin van de Tachtigjarige Oorlog. Het is vernoemd naar graaf Adolf van Nassau, een jongere broer van Willem van Oranje, die omkwam. Bij de onthulling in 1873 werd ook een zwarte populier geplant, symbool voor dood en treurnis in de Griekse mythologie. Met een omtrek van ruim zes meter een van de dikste bomen in de provincie Groningen.
Limburg
De Huuskesboom – gemeente Eijsden-Margraten
De Huuskesboom in Libeek dankt zijn naam aan de grenswachtershuisjes die vroeger aan zowel Nederlandse als Belgische zijde stonden. De zomerlinde, circa 250 jaar oud, werd destijds geplant op de grens van het Graafschap Delhem en het Land van Valkenburg. Hij voert terug op oudere exemplaren, de ‘Libeecker Strauch’ en het ‘Libekerbömke’ die vanaf de 15e eeuw worden vermeld. Ook deed de linde met zijn markante kruis dienst als spijkerboom, om genezing te bieden.
Noord-Brabant
De Marialinde – gemeente Oisterwijk
In het hart van Oisterwijk staat de imposante Marialinde. Al in 1388 vermeld, is ze ongeveer 650 jaar oud. Onder de zomerlinde werd vergaderd en recht gesproken. Er werd gedanst en gefeest, de markt werd er gehouden. In de 19e eeuw was de Marialinde bijna dood. Maar tot grote vreugde van Oisterwijk groeide uit het vermolmde een nieuwe loot. De huidige stam bestaat waarschijnlijk uit zogeheten adventiefwortels, die de originele stam van binnenuit hebben vervangen.
Noord-Holland
Vleugelnoot in Zaandam geeft lucht – gemeente Zaanstad
De Burgemeestersbuurt in Zaandam Zuid, eind jaren ‘30 aangelegd, is een van de oudste wijken van de stad. De buurt kent helaas weinig groen. Maar deze vleugelnoot staat fier midden op een piepklein pleintje, ingeklemd tussen huizen en wegen. Het is hem sinds 1960, toen hij werd geplant, gelukt om groot te worden en gezond te blijven. Hij bepaalt het beeld van de Burgemeestersbuurt en brengt lucht en natuur in een dichtbevolkte wijk.
Overijssel
De Domineeseik van Heemse – gemeente Hardenberg
Op het oude kerkhof van Heemse staat een glorieuze zomereik die zijn plek dankt aan dominee Hendrik Wineke, predikant in Heemse van 1806 tot zijn dood in 1836. Wineke was wars van menselijk eerbetoon. Hij wilde daarom geen steen, maar een eik op zijn graf. De boom moest de glorie van de Schepper verkondigen. Deze prachtige eik doet recht aan de wens van de predikant. Het gietijzeren hek rond de laatste rustplaats is met de boom vergroeid.
Utrecht
De rode beuk van de baroniestad – gemeente IJsselstein
Deze fraaie beuk is 250 jaar geleden aangeplant door de toenmalige stadsdokter van IJsselstein, Jacobus Egbertus Lycklama a Nijeholt. In 1783 kocht hij de vervallen Decanije: woonhuis van de Kanunniken. Hij bouwde er een dokterswoning met apotheek. Achter het pand plantte hij deze beeldbepalende rode beuk. De huidige eigenaren doen er alles aan om de boom voor volgende generaties te behouden. Met zijn 24 meter torent hij hoog boven de bebouwing uit.
Zeeland
De Mondriaantaxus – gemeente Veere
Deze boom wordt ‘De taxus van Mondriaan’ genoemd. De wereldvermaarde Nederlandse kunstenaar Piet Mondriaan (1872-1943) begon met figuratief werk. Op latere leeftijd schilderde hij steeds abstracter. In zijn jonge jaren waren bomen een geliefd onderwerp. In 1911 vereeuwigde Mondriaan deze taxus op het landgoed Berkenbosch in Domburg. Mondriaan had er destijds een zomerverblijf. Hij noemde het schilderij: de grijze boom. Frappant is hoe de taxus met zijn afwijkende vorm nog altijd sterk lijkt op het kunstwerk van Mondriaan.
Zuid-Holland
Poortwachter van het verleden – gemeente Hoeksche Waard
Deze majestueuze beuk op de gesloten gemeentelijke begraafplaats markeert de graven van de belangrijkste stichters van Numansdorp. De graven zijn als een ster gericht naar de stam. Het bestuur van het dorp werd sinds 1642 gevormd door de zogeheten ambachtsheren, die het land in de polders van Numansdorp beheerden. Hoe hoger in aanzien hoe dichter bij de boom. De huidige ‘hoeder’ van deze unieke graven is geplant rond 1960 en nu zo’n 75 jaar oud.
SBNL Natuurfonds
Het SBNL Natuurfonds in Leersum zet zich in voor natuur, landschap en erfgoed dat door particuliere grondbezitters en agrariërs wordt beheerd. Zij biedt financiële ondersteuning voor individuele projecten en stimuleert wetenschappelijk onderzoek vanuit verschillende fondsen. Daarnaast beheert zij ongeveer 325 hectare aan eigen terreinen. Het fonds is een ANBI.
Foto: De Kabouterboom in de Gelderse gemeente Berg en Dal (foto Rob Visser).
Super mooie boom
De BRUINE beuk van de baroniestad gemeente IJsselstein
Leken noemen deze boom rode beuk, dat is NIET de juiste naam, het is BRUINE beuk!
dit zijn wel de MOOISTE bomen door hun bijzondere kleur, hoort in elk Landschappelijk park
Prachtige boom die ‘n uitstraling van rust geeft aan het plein, midden in het centrum, ‘n ontmoetingsplaats voor velen!