Het Westfries Museum in Hoorn sluit op 1 januari 2023 zijn deuren voor een ingrijpende restauratie, verduurzaming en verbouwing. Na heropening medio 2025 hanteert het museum tevens een nieuw concept. Daarin wordt het verleden niet langer door een ‘Gouden Eeuw’-bril gepresenteerd.
Technische uitdaging
Het Westfries Museum is gevestigd in het hart van de historische havenstad Hoorn in het voormalige Statencollege – een rijksmonument uit 1632. Het vormt een monumentaal complex in combinatie met de naastgelegen panden Roode Steen 15 en 16: twee panden met een 18e-eeuwse verschijningsvorm en 17e-eeuwse kernen.
De restauratie is noodzakelijk omdat de panden los van elkaar aan het verzakken zijn. Volgens directeur Ad Geerdink is de vernieuwing van het Westfries Museum dan ook ‘een technische uitdaging van formaat’. “Het betreft grote bouwkundige ingrepen: herstel van de funderingen van de monumenten, onderkeldering van twee van drie gebouwen voor nieuwe tentoonstellingsruimten, verduurzaming en uitbreiding met het naastgelegen pand. Daar komt het archeologische onderzoek nog bij: het museum bevindt zich immers op de oudst bewoonde locatie van Hoorn, anno 1250”.
Behoud monumentale kracht
Geerdink benadrukt dat het vernieuwde museum na heropening bewust de monumentale kracht van de gebouwen zal behouden. “De collectie en het museumcomplex vertellen samen het verhaal van de cultuurgeschiedenis van Hoorn en Westfriesland, met het accent op de meest enerverende periode uit die geschiedenis: de 17e eeuw. De monumentale huisvesting geeft het museum zijn bijzondere karakter. Na de restauratie zullen de eeuwenoude vloerplanken nog steeds kraken, maar kan iedereen het grootste deel van het museum bezoeken, ook in een rolstoel”.
Het Westfries Museum grijpt de verbouwing aan om een conceptuele vernieuwing in te zetten. Geerdink: “Het museum blijft het verhaal vertellen van de cultuurgeschiedenis van Hoorn en Westfriesland, met het accent op de 17e eeuw. Maar dat verhaal wordt straks vanuit meer dan 20 verhalenkamers vertelt, ieder met een eigen thema en sfeer; én vanuit verschillende perspectieven. Zo sluit het museum aan bij de vragen die de samenleving vandaag de dag aan het verleden stelt”.
Niet langer museum van de Gouden Eeuw
Het Westfries Museum presenteert zich al langer niet meer als ‘het museum van de Gouden Eeuw’. Volgens de directeur is te lang vanuit puur Nederlands perspectief naar de 17e eeuw gekeken waarbij het accent vooral lag op wat deze bloeiperiode Nederland allemaal heeft gebracht.
“Daar paste een term als Gouden Eeuw bij. Als je iets meer afstand neemt – wat het Westfries Museum doet – en de ontwikkelingen in internationaal perspectief plaatst, zie je dat de welvaart van een kleine elite in de Republiek anderen ook heel veel kostte. Voor deze keerzijde, van koloniaal geweld en slavernij, heeft het vernieuwde Westfries Museum nadrukkelijk aandacht. Net als voor andere thema’s die tot dusver niet of te weinig aandacht kregen. Ze sluiten aan bij ontwikkelingen die nu actueel zijn – en die de nieuwe vragen aan het verleden oproepen”.
Toekomst aan de geschiedenis
Geschiedenis doet ertoe, het belang daarvan moet niet worden onderschat, vindt de als historicus opgeleide museumdirecteur. “Iedereen wil zich in het gezamenlijke verleden kunnen herkennen. Als museum groeien we met de tijd en maatschappelijke behoeften mee. Daarom vertelt het Westfries Museum straks meerstemmig, inclusief en verbindend over de 17e eeuw. Niet door de verhalen over de handelsexpansie en rijkdom te wissen, maar door deze aan te vullen met nieuwe niet eerder gehoorde verhalen, verteld vanuit diverse perspectieven én vanuit maatschappelijk relevante invalshoeken. Op die manier heeft het verleden de bezoekers van het museum in het heden veel te bieden, als rijke bron van ervaringen, kennis en wijsheid. We kunnen er houvast in vinden, maar ook relativering. Het biedt troost, schoonheid en herkenning, maar misschien nog belangrijker: de erkenning dat ieders geschiedenis ertoe doet”.
Website en stad open
Het museumpand aan de Roode Steen mag dan tot medio 2025 gesloten zijn, het Westfries Museum blijft online en in de stad actief. Vanaf zomer 2023 opent het een tijdelijke locatie in het monument de Statenpoort – voor de multimediapresentatie ‘Ontdek het Verhaal van Hoorn’. De educatie-activiteiten gaan intussen door in de museale Werkplaats op de eerste etage van de Boterhal aan de Kerkstraat in Hoorn.
Op 2 januari 2023 worden een nieuwe website en huisstijl gelanceerd op www.westfriesmuseum.nl. De bouwvorderingen en archeologische vondsten kunnen daar op de voet gevolgd worden, net als via de online nieuwsbrief (aanmelden via www.wfm.nl/nieuws) en op Facebook en Instagram.
Foto: Na de restauratie presenteert het Westfries Museum het verleden niet langer door een ‘Gouden Eeuw’-bril.
Erg jammer dat willen deugen.