Het erfgoed – spiegel van een historisch verleden – staat er in Vlaanderen niet bepaald schitterend voor, want er dreigt veel verval. Dat is ook een groep West-Vlaamse experts niet ontgaan. Mensen met een missie en elk met een eigen competentie en invalshoek.
Ruben is restaurateur, Clara archeologe en Jelle interieurarchitect. Het trio heeft zich verenigd in Herbé, een bureau dat zich ten doel stelt waardevol erfgoed van de slopershamer te redden.
Totaalstudies
De personen in kwestie zijn Clara Thys, Ruben Willaert en Jelle Vandecasteele. Om te vermijden dat erfgoed tegen de vlakte gaat, door het ontbreken van een sluitende oplossing of door jarenlange verloedering, maakt Herbé totaalstudies.
De nieuwe onderneming is in België naar eigen zeggen de eerste in haar soort die in staat is tot zo’n totaalbenadering binnen hetzelfde bureau.
Alle studies en het masterplan, alles gebeurt bij Herbé zelf en wordt uitgevoerd door een multidisciplinair team. Bij een herbestemmingsproject wordt volgens de erfgoeddeskundigen ook het rendement scherp in de gaten gehouden.
Rendementen
Uit onderzoek van de initiatiefnemers blijkt alvast dat de rendementen, afhankelijk van de mogelijke premies, de locatie en de gebruiksfunctie van het herbestemde gebouw, tussen 7 en 20 procent bedragen. Vergelijkbaar met rendementen van nieuwbouwontwikkelingen.
“Bovendien, op de schoonheid, authenticiteit en het cachet van erfgoed plakken we zelfs nog geen prijs, dat krijg je er gewoon bovenop”, zegt het drietal. “We plakken al helemaal geen prijs of rendement op de herinneringen aan het kasteeltje waar mensen getrouwd zijn, of op de schoonheid van een monument, dat de wandeling ernaartoe meer dan waard maakt”.
Circa 13.000 gebouwen en sites in gevaar
Volgens Herbé wordt een op de drie Vlaamse erfgoedgebouwen bedreigd met kaalslag. In totaal zou het gaan om circa 13.000 gebouwen en sites. Alle verkeren in matige tot zeer slechte staat.
Volgens de drie experts laten eigenaren de gebouwen steeds vaker verloederen om sloop te bespoedigen, zodat ze ervan verlost zijn. “Toch hebben die gebouwen een hoge culturele en toeristische waarde”, aldus Herbé. Herbé – Wij herbestemmen erfgoed
Leuk dat een commercieel bureau nu ook dit gat in de markt heeft ontdekt. Maar in de praktijk zijn het vaak individuele personen die iets in gang moeten zetten. Denk aan de waaiersluis, uniek voor België, en de citadel in Diest, de enige in baksteen gebouwde citadel in Vlaanderen.
Het is vooral aan één persoon te danken geweest dat hier aandacht voor kwam. Er waren al vergevorderde plannen in de verdwenen saillant het nieuwe ziekenhuis te bouwen, een zeker verantwoorde oplossing. Door (plotseling) geldgebrek (en mogelijk politieke steun) is dit helaas niet doorgegaan.
Zou een commercieel bureau hier wel wat aan hebben kunnen doen? Behalve natuurlijk een lekkere rekening voor een nieuw rapport dat door gebrek aan historische en plaatselijke kennis waarschijnlijk weinig nieuws zou bevatten.
Het gebouw op de foto, de voormalige spinnerij Destoop, werd al in 2008 herbestemd tot lofts en burelen…
Opmerkelijk ‘deskundig’ dat precies deze foto gebruikt werd.
In een boek over herbestemming van industrieel erfgoed in de EuroMetropool, uitgegeven op initiatief van de Dienst Stedenbouw van Lille (Frankrijk), waar ik aan meewerkte, staan 53 voorbeelden van herbestemde panden: 40 uit Noord-Frankrijk (Lille, Roubaix, Tourcoing,…) en 13 uit Zuid-West-Vlaanderen waaronder de spinnerij Destoop.
zie ‘Métamorphoses. La réutilisation du patrimoine de l’age industriel dans la métropole Lilloise’ (Paris, Le Passage, 2013)
Ik gebruikte deze site ook als één van de voorbeelden in mij artikel ‘Enkele beschouwingen over duurzaamheid en herbestemming’ in het Vlaams-Nederlands tijdschrift ‘Erfgoed van Industrie en Techniek’, 2019, 2